SKKN Thực hành kĩ năng sống cho học sinh Lớp 4 qua tiết sinh hoạt lớp theo mô hình trường học mới

 I. PHẦN MỞ ĐẦU
I. 1. Lý do chọn đề tài.
 Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức 
tốt, có tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập 
dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành bồi dưỡng nhân cách và phẩm chất năng lực 
công dân đáp ứng nhu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
 Những con người có nhân cách như Luật Giáo dục chỉ ra là do nền giáo dục, do 
các nhà trường góp phần hình thành, đó là thế hệ trẻ Việt Nam, chủ nhân tương lai của 
đất nước, là thế hệ có đủ tài đức “ Vừa hồng, vừa chuyên” đảm trách sứ mệnh xây 
dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Bác Hồ đã dạy “ Người có đức mà không có tài 
làm việc gì cũng khó. Người có tài mà không có đức thì vô dụng”, giáo dục là phải bồi 
dưỡng được đức, cái vốn quý của con người. Đạo đức là mặt cốt lõi của nhân cách, nó 
chi phối mối quan hệ giữa con người với con người, con người với xã hội và thiên 
nhiên. Để hình thành và phát triển nhân cách thì phải hình thành và rèn luyện các 
phẩm chất đạo đức. Việc giáo dục đạo đức là trách nhiệm của toàn xã hội mà nhà 
trường giữ vai trò trọng trách.
 Hơn ai hết, là một giáo viên nhiều năm được phân công chủ nhiệm và giảng dạy 
lớp 4, tôi nhận thức được việc cung cấp cho các em kiến thức trong sách Hướng dẫn 
học là rất quan trọng, làm nền tảng để các em học lên các lớp trên. Nhưng điều quan 
trọng hơn nữa là phải có biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phù hợp để 
nâng cao chất lượng giáo dục theo yêu cầu của xã hội. Xuất phát từ những lý do khách 
quan và chủ quan trên nên tôi quyết định chọn đề tài: “Thực hành kĩ năng sống cho 
học sinh lớp 4 qua tiết sinh hoạt lớp theo mô hình trường học mới”.
I. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
 Mục tiêu của đề tài là tìm ra cách thức tổ chức một tiết sinh hoạt lớp cuối tuần nhẹ 
nhàng, thoải mái nhưng đạt hiệu quả cao. Trên cơ sở những theo dõi, đánh giá của đội 
ngũ cán bộ lớp, học sinh có những hiểu biết cần thiết về tập thể, về vai trò và nhiệm vụ 
 1 + Phương pháp quan sát: Quan sát cử chỉ, hành vi, thái độ của học sinh khi tổ 
chức hay tham gia các hoạt động NGLL.
 + Phương pháp bằng phiếu hỏi: Tìm hiểu thực trạng, nhận thức của hoạt động 
giáo dục đạo đức, kĩ năng sống qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm cho học sinh và các lực 
lượng tham gia giáo dục. 
 + Phương pháp tọa đàm: Trò chuyện, trao đổi với học sinh, giáo viên và phụ 
huynh để đánh giá nhận thức, thái độ, hành vi và hạnh kiểm của học sinh từ đó đánh 
giá các biện pháp tổ chức tiết sinh hoạt chủ nhiệm và ảnh hưởng của nó đến việc hình 
thành nhân cách học sinh.
 II. PHẦN NỘI DUNG
II. 1. Cơ sở lý luận
 Thực hiện nghị quyết 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008 của Bộ 
giáo dục và đào tạo Về việc phát động phong trào thi đua: "Xây dựng trường học thân 
thiện học sinh tích cực" trong các trường phổ thông giai đoạn 2008-2013, trong đó nội 
dung : Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh phù hợp với lứa tuổi của học sinh.
 Căn cứ nhiệm vụ năm học 2014 - 2015 của ngành, của trường về việc chú trọng: 
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. Đây là một việc làm hết sức cần thiết của xã hội, 
các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải được tôi luyện những kĩ năng 
sống qua đó tạo cho các em một môi trường lành mạnh, an toàn, tích cực, vui vẻ để 
trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để bước vào đời tự tin hơn.
 Vì vậy người giáo viên giữ vai trò chủ đạo trong mọi hoạt động giáo dục của 
nhà trường, của lớp. Chính vì thế mỗi giáo viên không chỉ trang bị cho mình kiến thức 
vững vàng, chuyên môn giỏi mà đòi hỏi phải có năng lực tổ chức, điều khiển mọi hoạt 
động của lớp, trong đó vai trò quan trọng là công tác chủ nhiệm lớp. Muốn làm tốt 
công việc này người giáo viên phải biết hướng dẫn học sinh tổ chức tốt tiết sinh hoạt 
lớp. Có như vậy mới giúp các em nhận ra điểm mạnh của từng bạn để học tập và phát 
huy, đồng thời giúp các em nhận ra những mặt chưa tốt của mình và của bạn để sửa 
 3 bó, coi lớp học là ngôi nhà thứ hai của mình nên có thái độ tích cực và hợp tác. Có kĩ 
năng vận dụng kiến thức học được vào thực tế cuộc sống. 
 * Khó khăn.
 Học sinh một số em còn rụt rè, nhút nhát, một vài em còn có tính ỉ lại, chưa 
chăm học và tham gia phong trào của lớp một cách miễn cưỡng.
 Một vài gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nhà đông con, bố mẹ đi làm ăn xa các 
em phải ở với người thân nên thiếu đi sự quan tâm của cha mẹ.
 Cơ sở vật chất của trường, của lớp chưa đáp ứng mô hình trường học mới: Sĩ số 
lớp đông, phòng học còn hẹp, khó khăn cho việc tổ chức các hoạt động vui chơi và 
hoạt động học tập của các nhóm học sinh.
 Đây là mô hình trường học mới được thử nghiệm nên bản thân tôi còn vừa làm, 
vừa học hỏi và vừa rút kinh nghiệm. 
 b. Thành công, hạn chế.
 * Thành công.
 Sau những giờ sinh hoạt lớp, tôi nhận thấy các em có tiến bộ hơn rõ rệt. Các kĩ 
năng sống cần thiết được hình thành: Cơ bản các em rất ngoan, luôn tự hoàn thành các 
nhiệm vụ học tập trên lớp mà các nhóm trưởng giao, hoàn thành bài vở ở nhà, nề nếp 
tốt, lao động vệ sinh trường lớp sạch sẽ, chấp hành tốt mọi nội quy của trường của lớp 
đề ra, không còn đối tượng học sinh cá biệt. Các em nhiệt tình giúp nhau trong học tập 
để cùng tiến bộ, chia sẻ và hợp tác trong mọi công việc chung của lớp một cách tự 
giác.
 Tiết sinh hoạt lớp đa dạng, phong phú về hình thức tổ chức, nội dung luôn mới 
mẻ và cập nhật những vấn đề mà lứa tuổi các em quan tâm nên bản thân các em rất 
thích thú và hào hứng tham gia các hoạt động của tiết sinh hoạt lớp.
 Làm tốt công tác chủ nhiệm nên bản thân tôi nhận được sự hưởng ứng và nhiệt 
tình giúp đỡ của Ban đại diện cha mẹ học sinh lớp, sự ủng hộ của đồng nghiệp, sự góp 
ý chân thành của Ban giám hiệu nên các tiết sinh hoạt lớp ngày càng có hiệu quả hơn.
 5 đến xây dựng môi trường học tập thân thiện. Giáo viên được trao đổi chia sẻ những 
khó khăn, thu thập thêm kinh nghiệm, những ý kiến sáng tạo, các biện pháp đã tổ chức 
mang lại hiệu quả. Lãnh đạo nhà trường nhận xét, gợi ý một số cách tổ chức có tính 
giáo dục giúp giáo viên tham khảo, lựa chọn. Nhà trường đã tổ chức chuyên đề về sinh 
hoạt tập thể, thường xuyên có sự trao đổi của cụm trường,...
 Học sinh đã có những kĩ năng cần thiết trong việc tự quản lớp học cũng như 
điều khiển các bạn trong lớp, trong nhóm làm việc mà giáo viên chỉ là người hướng 
dẫn, gợi ý đúng theo yêu cầu của mô hình trường học mới. 
 * Mặt yếu.
 Trong những năm qua, mặc dù tiết sinh hoạt cuối tuần đã được thực thi một 
cách ổn định ở các trường Tiểu học. Tuy nhiên vẫn chưa được chú trọng đúng mức 
đến các hình thức tổ chức. Việc dự giờ thao giảng rút kinh nghiệm chưa mang tính phổ 
biến. Thời gian đầu tôi còn lúng túng, chưa có giải pháp hữu hiệu, chưa có tài liệu hay 
giáo án mẫu để vận dụng vì vậy nội dung sinh hoạt còn cứng nhắc, khô khan về hình 
thức làm cho học sinh cảm thấy nhàm chán. Bản thân tôi phải vừa học, vừa làm, vừa 
làm vừa rút kinh nghiệm nên hiệu quả công việc đôi khi còn chưa cao. 
 Học sinh một số em lúc đầu chưa tự giác và nhiệt tình hưởng ứng. Còn tình 
trạng làm việc riêng, nói chuyện gây ồn ào.
 Một vài phụ huynh khi được mời tham gia tiết sinh hoạt lớp theo mô hình 
trường học mới chưa hiểu hết bản chất của tiết học nên nghĩ con mình được tham gia 
vui chơi nhiều ảnh hưởng đến thời gian học kiến thức.
 d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động.
 Cách thức tổ chức giờ sinh hoạt còn máy móc. Nội dung khô cứng, lặp đi lặp 
lại, không thực sự gắn với nhu cầu của các em. Hình thức tổ chức giờ sinh hoạt lớp 
đơn điệu, nhàm chán, không gây hứng thú. Giáo viên quá nghiêm khắc, không gần gũi, 
thân thiện, không đặt mình vào vị trí của học sinh để hiểu các em. Giờ sinh hoạt đơn 
điệu chỉ là lúc kể tội của một số học sinh chưa ngoan (sẽ chẳng thay đổi được gì ở 
 7 đối với học sinh trong giờ sinh hoạt lớp cũng có thể là món quà tinh thần quý giá có ý 
nghĩa sâu sắc, lâu dài, giúp các em phát triển và tiến bộ. 
 Trong những năm gần đây, toàn Ngành đã chú trọng đến công tác đổi mới nội 
dung, phương pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nhưng vẫn chưa đáp ứng được 
nhu cầu phát triển mà xã hội đặt ra. Một bộ phận không nhỏ giáo viên còn chú trọng 
vào việc trang bị kiến thức cho học sinh mà xem nhẹ việc rèn luyện kĩ năng tổ chức, kĩ 
năng thực hành cho học sinh. Còn một số quan điểm lệch lạc chỉ nên tập trung vào 
việc học các môn học chính thức trong chương trình mà xem nhẹ công tác giáo dục 
cho các em ý thức công dân, tinh thần đoàn kết và các kĩ năng sống thông qua các hoạt 
động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Điều này đã dẫn đến tình trạng nhiều học sinh rụt rè, 
nhút nhát trước đám đông. Các em không thể trình bày được những ý kiến của mình 
trước tập thể. Có em còn không dám đứng trước lớp để trình bày một bài hát, kể một 
câu chuyện hoặc trình bày một vấn đề mà mình quan tâm, nhất là đối với các em là 
học sinh người dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, không phải các em không biết, không phải 
các em không muốn, cũng không phải các em không thích mà nguyên nhân chính là 
các em chưa được chỉ dẫn, chưa được trải nghiệm, chưa được rèn luyện,Vấn đề 
được đặt ra là: môn học nào giúp cho các em có được những trải nghiệm đó và ai là 
người đưa các em vào các hoạt động đó để các em rèn luyện ?
 Thực tế đã cho thấy, nếu học sinh chỉ quan tâm vào việc học tập các môn chính 
thức mà không tham gia các hoạt động ngoại khóa, các phong trào văn hóa văn nghệ, 
thể dục thể thao thì các em sẽ thiếu linh hoạt, thiếu tự tin khi đứng trước đám đông 
hoặc đứng trước lớp để trình bày một bài hát hay một vấn đề nào đó. Và ngược lại nếu 
được tham gia tốt các phong trào thì các em sẽ xử lí vấn đề nhanh nhẹn hơn, mạnh dạn 
hơn, tự tin hơn. Thông qua các hoạt động đó, tinh thần đoàn kết, ý thức tập thể cũng 
được hình thành và vun đắp. Như vậy, có thể khẳng định rằng: môn học giúp cho các 
em xóa bỏ tính rụt rè, nhút nhát; rèn luyện tính mạnh dạn, sự tự tin đó chính là hoạt 
động giáo dục ngoài giờ lên lớp mà tiết sinh hoạt lớp cuối tuần là một trong những nội 
dung quan trọng thực hiện điều đó. Người giáo viên chủ nhiệm chính là người cố vấn 
 9 các sự kiện trong xã hội, đồng thời vận dụng các tri thức đã học vào thực tiễn cuộc 
sống. Qua đó khơi dậy và bồi dưỡng tình yêu đất nước, hình thành thái độ đúng đắn 
đối với bản thân, gia đình, cộng đồng, kích thích tính ham hiểu biết khoa học của học 
sinh, lòng tự hào dân tộc,... Phát huy mọi khả năng để xây dựng một tương lai xứng 
đáng với lịch sử của dân tộc. Tiết sinh hoạt lớp còn với mục đích giúp các em từng 
bước hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng lực đáp ứng mục tiêu giáo dục Tiểu học.
 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
 b. 1. Xác định yêu cầu cơ bản của tiết sinh hoạt lớp.
 - Đánh giá kết quả các hoạt động trong tuần về mọi mặt bao gồm: học tập, thực 
hiện nội quy nhà trường, các phong trào thi đua, vấn đề kỉ luật, các sự kiện, sự việc có 
liên quan đến tinh thần và ý thức phấn đấu của cá nhân, nhóm và lớp.
 - Tổ chức đăng kí thi đua giữa các nhóm học sinh, giữa các thành viên trong lớp 
theo một chủ đề nào đó.
 - Tiến hành sơ kết, tổng kết thi đua sau một tuần, một tháng, sau một đợt thi đua 
hoặc sau một học kì.
 - Sinh hoạt theo chủ đề thường gắn với các ngày kỉ niệm lớn, gắn với các sự 
kiện chính trị, văn hóa, xã hội ở trong nước và trên thế giới, những sự kiện của địa 
phương, của nhà trường hay của tập thể lớp.
 - Các hoạt động văn hóa nghệ thuật: biểu diễn văn nghệ, vui chơi giải trí, thi đố 
vui,
 b. 2. Tiến trình thực hiện một tiết sinh hoạt lớp.
 A. Hoạt động cơ bản
 1. Ổn định tổ chức. 
 Phần này có thể hướng dẫn để các em sắp xếp lại bàn ghế cho phù hợp với nội 
dung của tiết sinh hoạt hay các hoạt động khác như: dân vũ, trò chơi khởi động, 
hát,Tuy nhiên cần tạo ra một không khí thân thiện, vui vẻ và cởi mở gây hứng khởi 
cho HS.
 11