Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh Lớp 4

 1/16
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
 Bậc học Tiểu học có vai trò hết sức quan trọng trọng hệ thống giáo dục phổ 
thông, là bậc học nền tảng, tạo cơ sở cho học sinh phát triển học tiếp các bậc học 
tiếp theo, vì vậy bên cạnh việc trang bị cho học sinh những vốn kiến thức kĩ 
năng cơ bản trong học tập, lao động còn cần phải chú ý đến việc giáo dục rèn kĩ 
năng sống cho học sinh. Dạy học sinh cách “làm người” để học sinh có thêm 
vốn kinh nghiệm thích nghi với môi trường mới, yêu cầu mới. 
 Việc hình thành và phát triển kĩ năng sống trở thành một yêu cầu quan 
trọng của nhân cách con người hiện đại. 
 Hiện nay, đa số học sinh được sự quan tâm chăm sóc quá sức chu đáo của 
phụ huynh nhưng cũng có rất nhiều em không được bố mẹ quan tâm.
 Hơn thế nữa trong cuộc sống hiện đại đòi hỏi thế hệ trẻ phải biết nắm bắt 
một số kĩ năng: sống khỏe, sống tốt, sống lành mạnh, cập nhật thông tin nhanh 
nhạy và hội nhập với thế giới.
 Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một trong những nội dung được Bộ 
Giáo dục và Đào tạo triển khai khi thực hiện phong trào thi đua xây dựng 
“Trường học thân thiện, học sinh tích cực” đối với các trường trung học phổ 
thông nói chung và bậc Tiểu học nói riêng .
 Giáo dục kỹ năng sống càng trở nên cấp thiết đối với thế hệ trẻ, bởi vì các 
em là chủ nhân tương lai của đất nước, hình thành những giá trị nhân cách, giàu 
ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc 
về xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, hiếu độngVì vậy giáo dục kĩ năng 
sống cho học sinh là vấn đề bức thiết. 
 Trước những yêu cầu thiết thực trên, tôi xin trình bày ra đây những điều rút 
ra được từ thực tiễn, mong muốn chia sẻ cùng đồng nghiệp nhằm đóng góp phần 
nào kinh nghiệm rèn kĩ năng sống cho con em chúng ta trở thành những người 
toàn diện, năng động, sáng tạo, hòa nhập cùng cộng đồng và có ích cho xã hội.
 Với những lí do trên tôi lựa chọn đề tài “Một số biện pháp rèn kĩ năng 
sống cho học sinh Tiểu học”.
2. Mục đích nghiên cứu
 Khảo sát thực trạng rèn kĩ năng sống ở lớp 4 trường Tiểu học tôi dạy từ 
đó đề xuất một số biện pháp thực hiện nhằm nâng cao chất lượng rèn kĩ năng 
sống và chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trong nhà trường nói chung.
 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
 Khách thể: Rèn kĩ năng sống cho học sinh tiểu học
 Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 4 trong việc rèn kĩ năng sống. 3/16
 b. Kĩ năng giao tiếp:
 Kĩ năng giao tiếp là khả năng có thể bày tỏ ý kiến của bản thân theo hình 
thức nói, viết hoặc sử dụng ngôn ngữ có thể một cách phù hợp với hoàn cảnh và 
văn hóa, đồng thời biết lắng nghe, tôn trọng ý kiến người khác ngay cả khi bất 
đồng quan điểm. 
 c. Kĩ năng quản lý thời gian:
 Giúp các em quản lý thời gian là khả năng các em biết sắp xếp các công 
việc theo thời khoá biểu, biết tập trung vào giải quyết công việc trọng tâm trong 
một thời gian nhất định. 
 Quản lý thời gian là một trong những kĩ năng quan trọng làm chủ bản thân 
góp phần rất quan trọng vào sự thành công của cá nhân.
d.Kĩ năng thể hiện sự tự tin:
 Các em thể hiện sự tự tin giúp các em giao tiếp hiệu quả hơn, mạnh dạn 
bày tỏ suy nghĩ và ý kiến của mình, quyết đoán trong việc ra quyết định và giải 
quyết vấn đề, thể hiện sự kiên định, đồng thời cũng giúp các em có suy nghĩ tích 
cực và lạc quan trong cuộc sống, là yếu tố cần thiết trong giao tiếp. 
e. Kĩ năng giải quyết vấn đề: 
 Kĩ năng giải quyết vấn đề là khả năng của cá nhân biết quyết định lựa chọn 
phương án tối ưu và hành động theo phương án đã chọn, để giải quyết vấn đề 
hoặc tình huống gặp phải trong tập và trong cuộc sống. 
g. Kĩ năng hợp tác:
 Hợp tác là cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong học tập, 
trong công việc
h. Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ:
 Trong cuộc sống, nhiều khi các em gặp những vấn đề, tình huống phải cần 
đến sự hỗ trợ, giúp đỡ của những người khác mà nếu các em không tự tìm kiếm 
sự hỗ trợ thì người khác khó có thể biết để giúp đỡ, chia sẻ các em có thể nhận 
được những lời khuyên, sự can thiệp cần thiết để tháo gỡ, giải quyết những vấn 
đề, tình huống của mình. 
2. Thực trạng:
 Ở Việt Nam, từ năm học 2008-2009, Bộ Giáo dục- Đào tạo đã phát động 
phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện- học sinh tích cực”, với yêu cầu 
tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động 
giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý 
thức sáng tạo. 
 Về phía các bậc làm cha làm mẹ, họ luôn quan tâm đến việc làm sao để 
kích thích tính tích cực học tập của trẻ. 5/16
hình thành thói quen và hành vi của các em, các bậc cha mẹ và các thầy cô giáo 
cần hiểu rằng thực hiện việc rèn kĩ năng sống một cách có hiệu quả nhất vì một 
ngày một giờ của thời thơ ấu có ý nghĩa giá trị bằng nhiều tháng trong cuộc đời 
người lớn.
 Kết quả khi nhận bàn giao đầu năm học 2019-2020; 2020- 2021: 
* Năm học 2019-2020 : Sĩ số: 41 HS
+ Kiến thức - kĩ năng: + Năng lực đạt : 41 HS = 100%
 HTT : 10HS = 24,4% + Phẩm chất đạt : 41HS = 100%
 HT : 31 HS = 63,4% + Kĩ năng sống đạt: 29HS= 70,7%
 + Danh hiệu lớp : Xuất sắc
* Năm học 2020-2021: Sĩ số: 45 HS 
+ Kiến thức-kĩ năng: 
 + Năng lực đạt: 45em = 100%
 HTT : 13HS = 28,9% + Phẩm chất đạt: 45em = 100%
 HT : 32HS = 71,1% + Kỹ năng sống đạt: 35em = 77,8 % 
 + Danh hiệu lớp: Xuất sắc
3. Các biện pháp tiến hành:
 Trên cơ sở thực trạng về rèn kĩ năng sống ở trường Tiểu học, đặc biệt là lớp 
tôi chủ nhiệm trong thời gian qua, để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện 
cho học sinh, tôi bám sát văn bản chỉ đạo các cấp đặc biệt bám sát kế hoạch của 
nhà trường , kế hoạch chỉ đạo chuyên môn và thực tế tâm lý và hoàn cảnh sống 
của học sinh lớp tôi dạy để đưa ra một số biện pháp cụ thể sau: 
a. Rèn kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học thông qua các môn học:
 Ở Tiểu học, giáo viên giảng dạy văn hóa cũng chính là giáo viên chủ nhiệm 
do đó tôi xác định người thầy dạy giỏi là dạy cho học sinh cách học. Cách tổ 
chức các phương dạy cũng là tạo các điều kiện thuận lợi để cho các em phát 
triển các kĩ năng sống cần thiết.
 Chẳng hạn: 
 Môn Tiếng Việt: Khả năng GDKNS của môn Tiếng Việt không chỉ thể 
hiện ở nội dung môn học mà còn được thể hiện qua PPDH của GV. Để hình 
thành các kiến thức và rèn luyện kĩ năng mà chương trình môn Tiếng Việt đặt ra 
với học sinh Tiểu học, người GV cần phải vận dụng nhiều phương pháp dạy 
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS như: Thực hành giao tiếp; trò 
chơi học tập; tổ chức hoạt động nhóm,
 Thông qua các hoạt động học tập, được phát huy trải nghiệm, rèn kĩ năng 
hợp tác, bày tỏ ý kiến cá nhân, đóng vai,HS có được cơ hội rèn luyện, thực 
hành nhiều KSN cần thiết nhất. 7/16
 Thông qua dạy môn Đạo đức tôi luôn kết hợp giáo dục học sinh rèn KNS 
nhờ vậy mà các em tự tin hơn . Các em đã tự mình làm lấy một số công việc tự 
phục vụ cho mình mà không cần nhờ vả bố mẹ như: rửa ly chén, quét nhà, nấu 
cơm, rửa bát, giặt khăn tay, trông em,..có nhiều kỹ năng cần giáo dục cho các 
em vì có thể nói lứa tuổi này học sinh rất dễ bị rủ rê, lôi kéo và rất hay sa ngã 
chính vì thế cuối các tiết học tôi luôn dành thời gian để tổng kết và tuyên dương 
những học sinh thực hiện tốt nhằm động viên khuyến khích các em cố gắng hơn 
góp phần nêu gương điển hình để một số các bạn khác học tập. 
 Với học sinh các em rất thích được khen nên tôi cũng đã khuyến khích các 
em làm việc tốt như : Không xả rác bừa bãi, không nói tục, chửi thề, không leo 
cây bẻ cành, không đạp xe trong sân trường,... Ngoài ra những buổi chào cờ, tôi 
khuyến khích các em xung phong trả lời những câu hỏi mà cô Tổng phụ trách 
đặt ra về cách xử lý tình huống. Không những thế , tôi còn khuyến khích các em 
cùng chia sẻ những cảm nhận, những suy nghĩ, những quan sát của mình với cô 
với bạn một cách thoải mái, tự nhiên không gò bó, áp đặt. Hoặc ở những giờ 
sinh hoạt lớp, giờ ra chơi tôi cùng các em tham gia những trò chơi dân gian hay 
cùng chia sẻ với nhau những cuốn sách hay. Như vậy bằng nhiều hình thức khác 
nhau, tôi luôn cố gắng rèn cho học sinh những kĩ năng cơ bản có hiệu quả, thể 
hiện rõ nét ở sự tiến bộ của học sinh trong nhận thức, trong cư xử, đối xử tốt với 
bạn bè, người lớn và linh hoạt xử lí trong mọi trường hợp. 
*Rèn kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học qua môn Tự nhiên và xã hội- 
Khoa học:
 Nếu ở môn Tự nhiên và xã hội ở các lớp 1,2,3 là môn học giúp HS có một 
số kiến thức cơ bản ban đầu về con người và sức khoẻ, về một số sự vật, hiện 
tượng đơn giản trong tự nhiên - xã hội. Chú trọng đến việc hình thành và phát 
triển các kĩ năng trong học tập như: quan sát, nêu nhận xét, thắc mắc, đặt câu hỏi 
và diễn đạt hiểu biết của bản thân về các sự vật, hiện tương đơn giản trong tự 
nhiên và trong xã hội. Đặc biệt môn học giúp HS xây dựng các quy tắc giữ vệ 
sinh, an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng; yêu gia đình, quê hương, 
trường học và có thái độ thân thiện với thiên nhiên. 
 Ở bài: "Tại sao cần ăn phối hợp nhiều loại thức ăn?” giáo viên cho học 
sinh thảo luận nhóm, chơi trò chơi “đi chợ” và lên thực đơn cho các bữa ăn 
trong một ngày: Sáng, trưa, tối dưới sự trợ giúp của giáo viên. Sau khi học sinh 
nhận xét thực đơn của nhau, học sinh sẽ khắc sâu kiến thức về một bữa ăn đầy 
đủ cần đảm bảo các chất ...
 Các em làm việc tích cực, vui vẻ, tự mỗi em nói được tiếng nói, suy nghĩ 
của mình với bạn bè, với thầy cô một cách tự tin mạnh dạn. Việc rèn luyện các 9/16
 Vậy để giáo dục KNScho HS Tiểu học thông qua công tác chủ nhiệm lớp 
thì mỗi người GVCN cần:
 Xây dựng bộ máy tổ chức lớp tốt sẽ đẩy mạnh các hoạt động phong trào 
thi đua của lớp, của trường và đồng thời phát huy vai trò tự quản của mỗi học 
sinh và của tập thể lớp, góp phần giáo dục toàn diện cho các em . 
 Tôi tiến hành củng cố, bổ sung lớp trưởng, lớp phó, tổ trưởng, tổ phó và 
phân chia tổ sau khi Đại hội Chi đội, giao nhiệm vụ và nói rõ chức năng của 
từng cán bộ lớp. Trên cơ sở dân chủ, các em tự bỏ phiếu chọn ra ban chỉ huy chi 
đội, chọn những bạn có kết quả học tập tốt, có ý thức trách nhiệm cao, năng 
động, nhanh nhẹn, hoạt bát, hăng hái với nhiệm vụ của mình được giao để bầu 
vào ban cán sự lớp. Tôi đã hướng dẫn các em cách tự quản lớp học và cách xử lí 
một số tình huống thường xảy ra. Đội ngũ cán bộ lớp không những chỉ có học 
sinh tiêu biểu mà còn có cả một số em hiếu động ở trong lớp để các em có ý 
thức tự giác, biết sửa chữa bản thân, hầu hết các em đều có tiến bộ và trở thành 
những học sinh gương mẫu. Tôi tập huấn cho đội ngũ cán bộ lớp để triển khai 
xuống lớp những qui định của giáo viên, của lớpgiao nhiệm vụ cho từng thành 
viên như sau: 
 * Lớp trưởng: Có nhiệm vụ thay mặt cô giáo chủ nhiệm quản lý lớp và tổ 
chức điều khiển các hoạt động của lớp, trong lớp như: thể dục đầu giờ, giờ chào 
cờ, giờ múa hát tập thể và điều hành công việc ra, vào lớp, thu thập kết quả của 
các tổ báo cáo với cô giáo, điều hành giờ sinh hoạt lớp. 
 * Lớp phó học tập: Có nhiệm vụ hỗ trợ lớp trưởng, chịu trách nhiệm về 
việc học tập của lớp như: ôn bài đầu giờ và giữa giờ, làm thay khi lớp trưởng 
vắng mặt... 
 * Lớp phó văn thể mĩ(Quản ca): Phụ trách văn nghệ của lớp, điều hành văn 
nghệ đầu giờ, giữa giờ, cuối giờ, giải lao giữa tiết. 
 * Các tổ trưởng: Điều hành tổ mình, đôn đốc các bạn trong tổ làm bài tập, 
kiểm tra bài học, quản lý việc thảo luận, trình bày kết quả thảo luận của nhóm, 
tham gia các trò chơi học tập, thi đua luyện nói giữa các tổ, thu bài, phát vở cho 
bạn tránh tình trạng lộn xộn, nói chuyện, làm việc riêng 
 Quả thật các em bám sát và theo dõi thi đua triệt để nên việc khen đều 
đúng đối tượng với minh chứng cụ thể . Việc khen đúng đối tượng và công bằng 
khách quan khiến các em càng tin tưởng vào công tác thi đua để các em nỗ lực 
rèn luyện để mình cũng được khen ngợi như bạn. 
 Để rèn tính tự quản, tôi giao trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ lớp tự quản 
lý, điều hành, giải quyết mọi công việc của lớp nhất là khi có môn chuyên mà tôi 
vắng mặt.