Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số Lớp 4

 Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
 MỤC LỤC
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề...................................................................................................2
 II. Mục đích nghiên cứu.................................................................................2
 Phần thứ 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.2
 I. Cơ sở lí luận của vấn đề.2
 II. Thực trạng vấn đề.3
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề..4
 IV. Tính mới của giải pháp..12
 V. Hiệu quả SKKN..13
 Phần thứ 3: KẾT LUẬN. KIẾN NGHỊ....13
 I. Kết luận....13
 II. Kiến nghị.14
 1
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I. Cơ sở lý luận
 Như chúng ta đã biết, đọc là hình thức biến chữ viết của văn bản thành 
hình thức âm thanh để người nghe hiểu được điều mà tác giả nói qua chữ viết. 
Đọc với tư cách là một phân môn của tiếng Việt ở bậc tiểu học, là một dạng hoạt 
động lời nói. Đọc là hoạt động nhận tin và thông hiểu nó (ứng với hình thức đọc 
thành tiếng), là quá trình chuyển trực tiếp từ dạng chữ viết thành các đơn vị 
nghĩa không có âm thanh (đọc thầm). Như vậy cả hai hình thức đọc thành tiếng 
và đọc thầm không thể tách rời với việc hiểu những gì được đọc.
 Dạy cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm là giúp các em phát triển tư duy 
ngôn ngữ, tiếp xúc với kho tàng tri thức của loài người; đây cũng chính là một 
phương tiện giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho các em. Vì thế, cần thiết phải nâng 
cao chất lượng đọc cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh dân tộc nói 
riêng.
 Vậy ở tiết Tập đọc, học sinh học những gì và học như thế nào? Giáo viên có 
tác động gì đến quá trình đọc của các em trong giờ Tập đọc và trong các hoạt 
động khác?
 Việc đọc đúng sẽ giúp các em nghe và cảm nhận văn bản tốt, viết đúng 
chính tả. Ở mỗi tiết học, không chỉ là tiết tập đọc, người giáo viên phải chú ý 
hơn việc rèn cho các em kĩ năng nói, kĩ năng đọc, kĩ năng dùng từ, đặt câu. Đọc 
cho rõ ràng, rành mạch, đọc có ngữ điệu là kĩ năng chính cần hình thành và rèn 
luyện cho các em qua phân môn này. Học sinh học tốt phân môn Tập đọc sẽ có 
lợi cho việc học tốt các phân môn khác. Chính vì vậy, khi dạyTập đọc cho các 
em người giáo viên phải tạo ra những hoạt động mang tính tự giác cao và khơi 
dậy được niềm ham thích đọc sách; giúp các em biết tự đánh giá năng lực của 
bản thân. Làm được như thế, trước hết giáo viên thực sự phải có kĩ năng đọc, 
năng lực dạy Tập đọc tốt.
 II. Thực trạng vấn đề
 1. Về phía học sinh
 Phần lớn học sinh dân tộc học tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai. Phụ huynh là 
người đồng bào dân tộc hầu như không có tác động gì đến việc học đọc của các 
em vì nhiều lí do : bản thân họ sử dụng tiếng Việt còn chưa chính xác, phát âm 
sai lỗi nhiều, quan niệm chăm sóc và giáo dục con cái của họ cũng hạn chế. Kĩ 
năng đọc hiểu của các em còn yếu, đọc chỉ mang tính phát âm mà thôi
 Một số học sinh ý thức vươn lên trong học tập vẫn còn chưa cao.
 Phong tục tập quán của đồng bào dân tộc thật sự chưa phù hợp như tập tục 
kết hôn cận huyết, ma chay..
 Kỹ năng nghe - hiểu, kỹ năng viết của học sinh nhìn chung là chậm, khả năng hiểu 
và xác định nghĩa của từ tiếng Việt còn yếu nên dùng sai từ trong khi nói và viết.
 3
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
trạng như thế, tôi đã nghiên cứu và tìm ra giải pháp rèn kỹ năng đọc đúng cho 
học sinh dân tộc thiểu số lớp 4. Các giải pháp này tôi đã áp dụng tại đơn vị từ 
cuối năm học 2016 – 2017; năm học 2017- 2018 và năm học 2018- 2019.
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 1. Rèn kỹ năng đọc đúng cho học sinh
 1.1. Rèn đọc cho học sinh trong giờ tập đọc
 Thường xuyên tăng cường khả năng nghe và nói Tiếng Việt cho học sinh 
thông qua dạy Tập đọc. 
 Nghe và nói tiếng Việt có liên quan mật thiết với nhau. Có nghe được mới 
nói được, nghe đúng mới nói đúng. Do vậy, trong các tiết dạy tôi luôn luôn phải 
nói rõ ràng, nói đúng, đồng thời phải nói chậm rãi để học sinh dễ tiếp thu và 
hướng dẫn cách phát âm, cách nói để học sinh nói theo.Khả năng nói tiếng Việt 
của học sinh được xác định là khả năng phát âm đúng, khả năng sử dụng tiếng từ 
đúng và phong phú trong khi nói, khi tham gia giao tiếp với người khác. Khả 
năng nói tiếng Việt là nền tảng ban đầu quan trọng nhất để hình thành các kỹ 
năng khác của môn Tiếng Việt. Đặc biệt đối với học sinh dân tộc Ê - đê các em 
nói thế nào viết thế ấy thì việc tập cho các em nói đúng lại càng có ý nghĩa vô 
cùng quan trọng. Thực tế trong giảng dạy tôi thấy khả năng nói tiếng Việt của 
các em là rất yếu, nói lẫn lộn giữa tiếng mẹ đẻ và tiếng Việt. Đó là do vốn từ về 
tiếng Việt của các em còn quá ít, các em không diễn đạt được khi nói, khi giao 
tiếp. Học sinh phát âm không chuẩn, phát âm không đúng; còn rụt rè trong giao 
tiếp... Để giúp cho học sinh hạn chế những tồn tại này, tôi thường xuyên tăng 
cường khả năng nói tiếng Việt cho các em bằng cách cung cấp thêm từ ngữ mới, 
thông qua việc luyện nói câu hỏi, luyện nói câu trả lời, luyện đối thoại. Thông 
qua đó mà giúp cho các em làm quen với việc sử dụng nhiều từ ngữ khác nhau 
của tiếng Việt, góp phần làm phong phú thêm vốn từ cho HS. 
 Tồn tại khó sửa nhất về kỹ năng nói của học sinh Ê- đê là nói thừa hoặc thiếu 
dấu thanh, đặc biệt nói không có dấu (thanh bằng). Do vậy, khi giảng từ, giải 
nghĩa từ, hướng dẫn phát âm tôi hướng dẫn kỹ, phát âm mẫu nhiều lần, sửa sai 
cụ thể cho các em. 
 Ví dụ khi dạy bài Tập đọc: Truyện cổ nước mình. Tôi gọi một em đọc tốt 
đọc mẫu để cả lớp cùng được nghe sau đó yêu cầu các em phát hiện những 
tiếng, từ mà các em hay đọc và nói sai sau đó hướng dẫn phát âm đúng các từ 
đó. Ví dụ như từ : thương người, truyện cổ,  bằng cách cho các em phân tích 
lại cấu tạo các tiếng, từ rồi gọi nhiều em đọc, em nào đọc chưa chuẩn tôi cho các 
em đọc lại từ đó nhiều lần,rồi tôi cùng sửa cho các em. Đối với em yếu, tôi 
hướng dẫn các em đánh vần sau đó đọc trơn lại và nhiều em được luyện đọc từ 
khó.
 Trong giờ dạy, ngoài luyện đọc, tôi chú ý tạo điều kiện cho tất cả các em 
đều được tham gia trả lời, giao tiếp tuỳ thuộc vào khả năng của từng đối tượng. 
Và dành nhiều thời gian tập và hướng dẫn thật kĩ nên hiệu quả nâng cao. Việc 
phối hợp hệ thống các phương pháp dạy tập nói tiếng Việt giúp các em dễ hiểu 
 5
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
 Có nhiều cách đọc mẫu: 
 + Đọc mẫu toàn bài: để giới thiệu, gây hứng thú cho học sinh
 + Đọc câu, đoạn: giúp học sinh nhận xét, giải thích và tìm ra cách đọc.
 1.3. Tăng thời lượng cho những tiết luyện đọc
 Thực hiện theo hướng dẫn nội dung, phương pháp giáo dục cho học sinh 
có hoàn cảnh khó khăn, tôi luôn căn cứ vào tình hình của lớp để lên kế hoạch 
dạy học phù hợp. Tùy theo từng bài, tôi tăng thời gian các tiết Tập đọc để nhằm 
mục đích rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh và tạo điều kiện cho tất cả các em, 
em nào cũng có cơ hội được đọc.
 Ví dụ: Số lượng câu trong mỗi tiết để học sinh tập đọc cũng như nội dung 
cần thiết cho học sinh đọc do tôi lựa chọn sao cho phù hợp với đối tượng của 
lớp.
 1.4. Hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần, dấu thanh.
 * Đọc đúng các âm dễ lẫn:
 Đọc đúng là phát âm đúng hệ thống ngữ âm chuẩn. Nói cách khác là phải 
đọc đúng chính âm (không đọc theo cách phát âm của địa phương, mà cách phát 
âm có sự sai lệch so với âm chuẩn). Phát âm đúng tiếng Việt là yêu cầu cần 
thiết. Đọc đúng đòi hỏi thể hiện chính xác âm vị. Để học sinh đọc đúng trong 
quá trình giảng dạy tôi đã cho các em phát hiện, so sánh, phân biệt để từ đó các 
em phát âm đúng hay đọc đúng các âm đầu trong các bài đọc và trong giao tiếp.
 * Đọc đúng các vần:
 Không những yêu cầu học sinh đọc đúng phụ âm đầu mà cần rèn cho các 
em đọc đúng cả những vần khó, tiếng khó, vần có nguyên âm đôi mà các em hay 
phát âm sai, tôi đã hướng dẫn cụ thể như sau:
 + Ví dụ:
 - Cho các em đọc bài giáo viên cùng học sinh theo dõi, nếu học sinh đọc 
sai ghi lên bảng và sửa cho học sinh: “con hươu” vần “ươi” không đọc là con 
“hiêu” vần iêu, “về hưu” không đọc là “về hiu” vần “iu”, “uống rượu” vần 
“ươu” không đọc là “uống riệu” vần “iêu” hoặc cho học sinh phát hiện các tiếng 
có vần khó như “tuyết, khuyết, khúc khuỷu, đêm khuya, ngoằn ngoèo...”
 - Gọi học sinh đọc lại những từ, tiếng có vần khó.
 - Giáo viên uốn nắn sửa luôn cho học sinh.
 Bên cạnh hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần như trên tôi còn luyện 
đúng dấu thanh. Đây là lỗi cơ bản nhất của học sinh đan tộc thiểu số.
 + Đọc đúng dấu thanh.
 Học sinh tiểu học vẫn còn có em chưa phát âm đúng, đọc đúng dấu thanh 
do nhiều yếu tố mang lại. Trong đó có yếu tố do đặc điểm khu vực vùng miền 
mà các em sinh sống. Các em còn phát âm sai ở dấu thanh như thanh ngã (~) 
 7
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4
linh hoạt các hình thức dạy học: nhóm, đọc phân vai, tổ chức trò chơi, sao cho 
phù hợp với đối tượng học sinh, với nội dung bài dạy, với điều kiện thực tế của 
lớp. Theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học, tiết Tập đọc cần tạo điều kiện 
để học sinh chủ động tiếp nhận kiến thức (tự quan sát - nhận xét - ghi nhớ), tự 
giác luyện tập và rút kinh nghiệm qua thực hành luyện đọc dưới sự hướng dẫn 
của giáo viên.
 Ví dụ dạy bài Tập đọc: Kéo co (Tuần 16, SGK TV4 Tập 1). Khi dạy đến 
phần đọc nối tiếp đoạn để rút ra từ khó đọc tôi tiến hành như sau:
 - Gọi 1 học sinh đọc đoạn 1
 - Yêu cầu nhận xét bạn đọc
 - Học sinh nhận xét bạn đọc sai từ: thượng võ, đấu sức
 - Yêu cầu 1 em nhận xét xem là bạn nhận xét như vậy đã đúng chưa? Và 
một bạn khác nhận xét bằng cách nhắc lại.
 - Tôi sẽ là người chốt lại cuối cùng.
 2.2. Dạy học theo nhóm và tổ chức trò chơi
 Tôi có thể thực hiện hình thức dạy học theo nhóm ở các hoạt động:
 + Kiểm tra bài cũ:
 Tôi chia lớp thành 3 – 4 nhóm, yêu cầu nhóm trưởng kiểm tra 2,3 học sinh 
đọc thành tiếng hoặc đọc thuộc lòng đoạn, bài của bài tập đọc trước đó. Nhóm 
trưởng đặt câu hỏi theo sách giáo khoa ứng với nội dung đoạn các bạn đọc.
 - Nhóm nhận xét
 - Các nhóm trưởng báo cáo kết quả hoạt động bài cũ cho giáo viên.
 - Giáo viên nhận xét.
 + Luyện đọc lần 1: Luyện phát âm đúng
 - Từng nhóm học sinh đọc nối tiếp từng đoạn của bài dưới sự điều hành 
của nhóm trưởng.
 - Học sinh phát hiện từ khó đọc trong bài và giúp đỡ bạn đọc cho đúng.
 - Học sinh báo cáo cho giáo viên những từ khó đọc mà các em đọc chưa 
đúng.
 - Qua báo cáo của các em, giáo viên ghi lại những từ học sinh phát âm sai 
phổ biến lên bảng ở phần luyện đọc đúng, gạch dưới điểm sai trong các từ ngữ 
đó và hướng dẫn cho lớp cách đọc.
 *Tổ chức trò chơi
 Trò chơi học tập là trò chơi có nội dung tri thức gắn với hoạt động học tập 
của học sinh, gắn với nội dung bài học giúp học sinh khai thác vốn kinh nghiệm 
của bản thân để chơi và để học. Trò chơi học tập có tác dụng cả về mặt rèn luyện 
trí tuệ, thể chất và các phẩm chất đạo đức.
 9
Người thực hiện: Lê Thị Hồng Thắm Trường Tiểu học Tình Thương