Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh Lớp 4 trong giờ tập đọc

 Đề tài: Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
 MỤC LỤC 
 Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU ........2
1. Lý do chọn đề tài .........2
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài .....3
3. Đối tượng nghiên cứu .........3
4. Phạm vi nghiên cứu .3
5. Phương pháp nghiên cứu ....3
II. PHẦN NỘI DUNG .......3
1. Cơ sở lý luận ...... 3
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu..4
3. Nội dung và hình thức của giải pháp...................................................... .5
a. Mục tiêu giải pháp............5
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp..6
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp. ..... 15
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi 
và hiệu quả ứng dụng.........16
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ...17
1. Kết luận .17
2. Kiến nghị ..18
Người viết: Lê Thị Liên - 1 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài: Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
giải pháp hữu hiệu nhất. Đó cũng chính là lý do tôi chọn đề tài “Một số biện pháp 
rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc.”
 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
 Nghiên cứu và lựa chọn một số giải pháp phù hợp với đối tượng học sinh, 
nhằm giúp giáo viên thực hiện hiệu quả việc rèn kĩ năng đọc cho học lớp 4. Từng 
bước nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt và các môn học khác trong 
chương trình.
 Thông qua việc nghiên cứu, khảo sát nhằm lựa chọn và thực hiện các giải 
pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 đảm bảo tính bền vững, hiệu quả.
 3. Đối tượng nghiên cứu
 Nghiên cứu thực trạng việc dạy và học môn Tiếng Việt nói chung và phân 
môn Tập đọc nói riêng qua các năm học ở trường Tiểu học Y Ngông. Qua đó, đề 
xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng học đọc cho học sinh theo định 
hướng rèn kĩ năng đọc trong giờ tập đọc.
 4. Phạm vi nghiên cứu
 Giáo viên, học sinh trường Tiểu học Y Ngông, xã Dur Kmăl, huyện Krông 
Ana năm học 2016 - 2017 và một số tài liệu, văn bản hướng dẫn có liên quan đến 
việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong trường tiểu học.
 5. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu.
 - Phương pháp khảo nghiệm.
 - Phương pháp điều tra nghiên cứu các sản phẩm hoạt động.
 - Phương pháp thống kê toán học.
Người viết: Lê Thị Liên - 3 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài: Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
 Trong những năm vừa qua, được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo 
phòng giáo dục cũng như sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường đã tạo mọi điều 
kiện thuận lợi giúp giáo viên được bồi dưỡng nâng cao tay nghề bằng nhiều hình 
thức khác nhau. Chính sự quan tâm đó đã giúp đội ngũ giáo viên vững vàng hơn về 
chuyên môn nghiệp vụ, góp phần không nhỏ vào việc nâng cao chất lượng dạy 
học.
 Hầu hết giáo viên đã nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng đặc biệt của việc 
rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong giờ tập đọc. Song trong thực tiễn vẫn còn một 
bộ phận giáo viên chủ quan, chưa chú tâm mấy đến khâu chuẩn bị bài, chưa tìm 
được biện pháp rèn kĩ năng đọc phù hợp vì vậy chất lượng học đọc của học sinh 
còn có những hạn chế nhất định. 
 Trong chương trình lớp 4, Tập đọc là một phân môn cơ bản làm cơ sở cho 
học sinh học tốt các phân môn khác của môn Tiếng Việt cũng như những môn học 
khác. Lên lớp 4, đa số học sinh đã có kĩ năng đọc tốt hơn so với các lớp 1,2,3. Tuy 
nhiên, do ảnh hưởng tiêu cực của tiếng mẹ đẻ, tiếng địa phương nên các em thường 
phát âm thiếu hoặc thừa dấu thanh Nhiều em chưa nắm vững quan hệ ngữ pháp 
giữa các tiếng, từ; chưa xác định đúng cách ngắt nghỉ trong câu khi đọc; kĩ năng 
đọc - hiểu, đọc diễn cảm còn nhiều hạn chế. 
 Xuất phát từ thực trạng trên, để tiếp tục phát huy những điểm mạnh đồng 
thời khắc phục những hạn chế, cần phải đưa ra một số giải pháp thiết thực hơn, phù 
hợp đối tượng học sinh, điều kiện của đơn vị, địa phương để thực hiện hiệu quả 
việc rèn kĩ năng đọc cho học sinh trong giờ tập đọc, từng bước nâng cao chất 
lượng giáo dục học sinh trong nhà trường.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp
 Giúp giáo viên thực hiện hiệu quả một số giải pháp rèn kĩ năng đọc cho học 
sinh trong giờ tập đọc. 
Người viết: Lê Thị Liên - 5 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài: Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
học phù hợp với đối tượng học sinh khi thiết kế bài dạy. Chính khâu chuẩn bị này 
giúp giáo viên tránh được việc quá lệ thuộc vào sách giáo viên, sách thiết kế bài 
giảng, bị động khi tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp, áp đặt học sinh tham gia 
các hoạt động học một cách máy móc, dập khuôn, không phát huy được tính tích 
cực, chủ động của học sinh trong học tập.
 b.2. Rèn kĩ năng đọc thành tiếng
 b.2.1. Đọc thành tiếng để luyện đọc đúng
 Phân môn Tập đọc ở lớp 4 tiếp tục rèn kĩ năng đọc cho học sinh với yêu cầu 
củng cố, nâng cao kĩ năng đọc trơn, đọc thầm, đồng thời tiến hành luyện đọc diễn 
cảm. Để thực hiện tốt các yêu cầu này, giáo viên thường xuyên phải sử dụng biện 
pháp hướng dẫn học sinh đọc với cả hai hình thức đọc thành tiếng và đọc thầm 
theo những mục đích và yêu cầu luyện tập khác nhau. 
 Đọc thành tiếng để giúp học sinh luyện đọc đúng. Đọc đúng là sự tái hiện mặt 
âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi, không đọc theo cách phát 
âm địa phương lệch chuẩn. đọc đúng bao gồm việc đọc đúng các âm, thanh, nghỉ 
ngắt hơi đúng chỗ (đọc đúng ngữ điệu). 
 Vì vậy, trước khi lên lớp giáo viên phải dự tính để ngăn ngừa các lỗi khi đọc. 
Căn cứ vào đối tượng học sinh, giáo viên xác định các lỗi phát âm mà học sinh địa 
phương hoặc các vùng dân tộc thiểu số dễ mắc phải để định ra các tiếng, từ, cụm 
từ, câu khó luyện đọc trước. Ví dụ, học sinh người dân tộc Ê Đê thường phát âm 
thiếu hoặc thừa dấu thanh, không nắm vững quan hệ ngữ pháp giữa các tiếng, 
từĐối với học sinh dân tộc thiểu số, khi hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng, 
giáo viên cần lưu ý không để hệ thống ngữ âm tiếng mẹ đẻ ảnh hưởng tiêu cực đến 
phát âm tiếng Việt. 
 Giáo viên hướng dẫn học sinh cần phải dựa vào nghĩa, vào quan hệ ngữ pháp 
giữa các tiếng, từ để ngắt hơi cho đúng. 
 Ví dụ: Khi đọc, không được tách một từ làm hai, không ngắt hơi: 
 “Dải mây/ trắng đỏ dần trên đỉnh núi
Người viết: Lê Thị Liên - 7 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài: Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
 Đọc nhanh là nói đến tốc độ đọc. Vấn đề tốc độ đọc chỉ đặt ra sau khi đã đọc 
đúng. Đọc nhanh không phải là đọc liến thoắng. Đọc nhanh chỉ thực sự có ích khi 
nó không tách rời việc hiểu rõ điều được đọc. Khi đọc cho người khác nghe thì 
người đọc phải xác định tốc độ nhanh nhưng để cho người nghe hiểu kịp được. 
Đơn vị để đọc nhanh là cụm từ, câu, đoạn, bài. Vì vậy, để rèn kĩ năng đọc nhanh 
cho học sinh tiểu học, giáo viên thường hướng dẫn học sinh làm chủ tốc độ bằng 
cách đọc mẫu.
 Đọc mẫu là một biện pháp có tác dụng nhất định trong quá trình dạy học phân 
môn Tập đọc ở tiểu học. Tuy nhiên, thực tế dạy học cho thấy, đến lớp 4, một số 
học sinh đã có kĩ năng đọc khá tốt (đọc lưu loát và bước đầu diễn cảm). Để phát 
huy tính tích cực và tạo hứng thú trong giờ học Tập đọc, giáo viên nên giao việc 
đọc toàn bài (làm mẫu) trước khi luyện đọc cho một hoặc hai học sinh đã đạt được 
trình độ đọc khá chuẩn mực (nếu có). Sau khi luyện đọc củng cố, trước khi tìm 
hiểu bài và luyện đọc ở mức cao hơn (đọc diễn cảm), giáo viên đọc mẫu toàn bài 
để vừa có ý “chốt” lại hoạt động trước (luyện đọc) vừa định hướng tiếp cho các 
hoạt động sau (tìm hiểu bài, đọc diễn cảm), hiệu quả rèn kĩ năng đọc nhanh cho 
học sinh vì thế sẽ cao hơn.
 Việc sử dụng biện pháp đọc mẫu của giáo viên cần linh hoạt, tùy thuộc trình 
độ học sinh ở các vùng miền khác nhau. Đối với một số vùng dân tộc thiểu số, có 
hoàn cảnh khó khăn, ở giai đoạn đầu lớp 4, giáo viên có thể phải đọc mẫu toàn bài 
để dễ hướng dẫn học sinh luyện đọc. Tuy nhiên, đó chỉ là cách dạy tạm thời, giáo 
viên cần nâng dần chất lượng đọc của học sinh để có thể thực hiện dạy theo quy 
trình phân môn Tập đọc lớp 4, đồng thời phát huy được nét riêng sáng tạo của học 
sinh về cách đọc. Bên cạnh đó, giáo viên cần vận dụng linh hoạt các biện pháp đọc 
nối tiếp trên lớp, đọc nhẩm có sự kiểm tra của thầy, của bạn để điều chỉnh tốc độ 
đọc cho học sinh.
 b.2.2. Đọc thành tiếng để luyện đọc diễn cảm
 Đọc diễn cảm là việc đọc thể hiện ở kĩ năng làm chủ ngữ điệu, chỗ ngừng 
giọng, cường độ giọngđể biểu đạt đúng ý nghĩ và tình cảm mà tác giả gửi gắm 
Người viết: Lê Thị Liên - 9 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài: Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
 + Đoạn văn vừa rồi được đọc với giọng đọc như thế nào (vui hay buồn) ?
 + Để nêu bật đặc điểm của nhân vật, bạn đã chú ý nhấn giọng ở những từ ngữ 
nào ?
 + Lời nói của nhân vật cần đọc với thái độ như thế nào ?...
 Cách 2: Giáo viên đọc mẫu nhằm minh họa, gợi ý hoặc “tạo tình huống” cho 
học sinh nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách đọc. 
 Ví dụ: Nghe và phát hiện cách đọc của cô đã ngừng nghỉ (ngắt nhịp) ở những 
chỗ nào, nhấn giọng hay cao giọng, kéo dài giọng ở từ ngữ nào ? Vì sao cô nhấn 
giọng hay cao giọng, kéo dài giọng ở từ ngữ đó ? Chỗ nào trong cách đọc của cô 
mà em thích, vì sao ?...
 Cần tạo điều kiện cho từng học sinh được thực hành luyện đọc diễn cảm (cá 
nhân, theo nhóm) để tự rút kinh nghiệm. Tổ chức cho học sinh thi đọc diễn cảm 
trước lớp để các em được học tập lẫn nhau và được giáo viên động viên hay uốn 
nắn 
 b.3. Rèn kĩ năng đọc thầm
 Nếu đọc thành tiếng là nhằm giúp học sinh củng cố kĩ năng đọc đúng, đọc 
diễn cảm thì đọc thầm lại nhằm giúp học sinh nắm bắt đúng và đủ lượng thông tin 
cơ bản, cảm thụ tốt văn bản nghệ thuật. Vì vậy, giáo viên cần căn cứ vào nội dung 
rèn luyện kĩ năng đọc - hiểu ở lớp 4 để hướng dẫn học sinh luyện tập các thao tác 
thích hợp trong giờ tập đọc.
 Đọc thầm là hình thức đọc bằng mắt không phát âm thành tiếng. Mục đích của 
đọc thầm thường để tìm hiểu bài theo yêu cầu câu hỏi hoặc thực hiện bài tập ngắn 
trong sách giáo khoa, đọc thầm lướt qua (đọc nhanh) để nắm nội dung, tóm tắt ý 
hoặc chọn ý. Ngoài ra, giáo viên còn hướng dẫn học sinh đọc thầm theo bạn (giáo 
viên) để nắm được cách đọc. Vì vậy, để tránh trình trạng học sinh đọc cho có lệ, 
giáo viên cần nắm vững đặc trưng quan trọng của phương pháp này, từ đó định 
hướng cho học sinh đọc thầm đạt hiệu quả cao nhất.
Người viết: Lê Thị Liên - 11 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông Đề tài: Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 4 trong giờ tập đọc
 Trong suốt quá trình học, giáo viên cần rèn cho học sinh cách trả lời câu hỏi, 
diễn đạt ý bằng câu văn gãy gọn, mạch lạc, dùng từ đúng, không đọc nguyên văn 
bài đọc khi trả lời câu hỏi Đối với học sinh vùng khó khăn, học sinh khó khăn 
trong học tập, nếu câu hỏi dài, khó hiểu, giáo viên nên phân ra nhiều câu hỏi nhỏ 
hoặc thêm câu hỏi phụ để dẫn dắt học sinh trả lời được câu hỏi theo cách diễn đạt 
của mình.
 Ví dụ: Trong bài “Đôi giày ba ta màu xanh” (Tiếng Việt 4 - tập 1) có câu hỏi 
“Tác giả của bài văn đã làm gì để động viên cậu bé lái trong ngày đầu đến lớp ? 
Tại sao tác giả lại chọn cách làm này ?”. Giáo viên có thể chia thành các câu hỏi 
nhỏ như sau: Chị phụ trách đội được giao việc gì ? Chị phát hiện ra Lái thích cái 
gì, vì sao chị biết điều đó ? Chị đã làm gì để động viên cậu bé Lái trong ngày đầu 
tới lớp ? Tại sao chị chọn cách làm đó ?
 Bên cạnh đó, giáo viên có thể hướng dẫn và rèn cho học sinh kĩ năng nhận 
dạng loại câu hỏi (Ví dụ: Đây là câu hỏi “vì sao” hay “cái gì” hay “như thế nào” và 
các từ quan trọng trong câu hỏi để từ đó giúp học sinh xác định đúng yêu cầu câu 
hỏi. 
 Ví dụ: Trong bài “Rất nhiều mặt trăng” (Tiếng Việt 4 - tập 1) có câu hỏi 
“Cách nghĩ của chú hề có gì khác với các đại thần và các nhà khoa học ?”. Đối với 
câu hỏi này, giáo viên cần giúp học sinh thấy được yêu cầu của câu hỏi là so sánh, 
thể hiện qua cụm từ “có gì khác với”, mà yêu cầu của “so sánh” là phải có ít nhất 
hai đối tượng (đối tượng so sánh và đối tượng được so sánh). 
 Nhận dạng đúng câu hỏi sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời đầy đủ câu hỏi theo 
cách diễn đạt của mình, tránh được việc đọc nguyên văn bài đọc khi trả lời câu hỏi.
 Đọc thầm (lướt) để nắm ý hoặc chọn ý là hình thức thường được sử dụng để 
tìm hiểu nội dung bài; ý chính của từng đoạn văn, khổ thơ; phát hiện những từ ngữ 
nào được nhắc lại nhiều lần trong đoạn, bài; những hành động thể hiện rõ tính cách 
nhân vật trong đóĐây là hình thức có yêu cầu khó hơn so với các hình thức trên. 
Để tổ chức hiệu quả hình thức này, giáo viên cần từng bước đề ra nhiệm vụ hay 
Người viết: Lê Thị Liên - 13 - Đơn vị: Trường Tiểu học Y Ngông