Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 4 yêu thích học Lịch sử

 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 yêu thích học Lịch sử
 PHÒNG GD & ĐT KRÔNG ANA
 TRƯỜNG TIỂU HỌC NGUYỄN THỊ MINH KHAI
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ĐỀ TÀI
 MỘT SỐ KINH NGHIỆM
GIÚP HỌC SINH LỚP 4 YÊU THÍCH HỌC LỊCH SỬ
 Họ và tên: Vũ Thị Oanh
 Lĩnh vực: Chuyên môn
 Đơn vị công tác: Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai 
 EaBông, ngày 18 tháng 3 năm 2019
 Vũ Thị Oanh Krông Ana, tháng1 3 năm 2018 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 yêu thích học Lịch sử
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do lý luận
Tháng 2 năm 1942 trên báo Việt Nam độc lập, phát hành tại chiến khu, Bác Hồ 
kính yêu của chúng ta đã viết bài “Nên học sử ta”. Mở đầu bài báo Bác viết:
 “Dân ta phải biết sử ta
 Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.”
 Là một người Việt Nam, mỗi chúng ta đều tự hào mình là con Rồng 
cháu Tiên, tự hào về truyền thống lịch sử vẻ vang của cha ông. Vì vậy cần phải 
hiểu và yêu mến lịch sử của đất nước, của dân tộc mình. Trong chương trình 
giáo dục phổ thông môn Lịch sử đóng vai trò quan trọng và có ý nghĩa to lớn 
trong việc hoàn thiện nhân cách cho học sinh.
 Có lẽ mở đầu cho đề tài này tôi phải chia sẻ với mọi người những câu 
hỏi mà đã không ít lần tôi được đọc, nghe báo chí, các phương tiện thông tin 
đại chúng hiện nay nhắc đến đó là: Thực trạng học lịch sử của học sinh hiện 
nay ra sao? Thái độ của các em đối với môn lịch sử thế nào? Vì sao học sinh lại 
"quay lưng" với lịch sử? và Cách truyền thụ lịch sử của thầy cô trong các tiết 
học có đủ hấp dẫn?... Tất cả những câu hỏi này được đặt ra cũng xuất phát từ 
thực trạng dạy và học lịch sử hiện nay. Lượng kiến thức khá nặng từ sách giáo 
khoa, cách truyền đạt kiến thức của giáo viên, thái độ đối với môn học này 
"được" rất nhiều phụ huynh học sinh coi là "môn phụ" và luôn hướng con em 
mình tập trung vào các môn "chính" như Toán, Tiếng Việt. Vì thế nên theo lập 
luận của Tiến sĩ Tưởng Phi Ngọ về vấn đề này đó là "giống như đứa trẻ trong 
gia đình chỉ ăn thịt mà không ăn rau, tiềm ẩn những căn bệnh nguy hiểm khiến 
bố mẹ lo lắng..."
 Chúng ta biết rằng, hiện nay đất nước đang hòa bình, song hòa bình 
không phải là một giá trị bền vững tuyệt đối, nó có thể bị đe dọa bất cứ lúc nào. 
Bọn phản động có thể xuyên tạc lịch sử thông qua rất nhiều hình thức khác 
nhau như internet, tờ rơi, hướng dẫn viên du lịch chui... vì vậy, rất cần thiết 
phải khơi dậy cho nhân dân đặc biệt là thế hệ trẻ lòng yêu nước, lòng tự hào 
 Vũ Thị Oanh 3 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 yêu thích học Lịch sử
 Trong chương trình ở tiểu học thì các môn học như Tiếng Việt, Toán, Lịch 
sử và Địa lí, Khoa học, Đạo đức đều có một mục đích chung là giúp học sinh 
nắm vững tri thức, phát triển năng lực trí tuệ, hình thành kĩ năng thực hành và có 
phẩm chất đạo đức tốt. Song để khơi dậy tình yêu đất nước, lòng tự hào về dân 
tộc, nắm được quá trình hình thành và phát triển của đất nước qua từng giai đoạn 
lịch sử thì phân môn Lịch sử nắm giữ một vai trò quan trọng. 
 Với mục tiêu của đề tài là giúp học sinh yêu thích học lịch sử và để các sự 
kiện lịch sử trở nên gần gũi, dễ nhớ hơn với các em, tạo hứng thú cho các em khi 
học phân môn này, đồng thời thay đổi tư duy, cách nhìn nhận của các em về 
môn học, tạo cho các em niềm đam mê và yêu thích khi học lịch sử.
 Bản thân tôi thiết nghĩ, với học sinh bậc Tiểu học đặc biệt là các em học 
sinh lớp 4 - năm mới bắt đầu làm quen với lịch sử thì chúng ta - những giáo viên 
trực tiếp giảng dạy không nên quá nhồi nhét tất cả những kiến thức trong sách 
giáo khoa (lượng kiến thức "khổng lồ") trong chương trình phân môn Lịch sử 
vào bộ nhớ các em và yêu cầu các em phải ghi nhớ nó (bằng cách học thuộc 
lòng) bởi vì các em sẽ không thể nhớ nổi lượng kiến thức "khổng lồ" đó mà thay 
vì đó chúng ta nên lựa chọn những sự kiện, những mốc lịch sử tiêu biểu để nhấn 
mạnh trong quá trình giảng dạy để tránh gây áp lực cho các em. Tuy nhiên, như 
vậy không có nghĩa là những nội dung kiến thức còn lại chúng ta bỏ qua mà theo 
tôi, chúng ta sẽ giới thiệu với các em để các em biết mà không bắt buộc các em 
phải ghi nhớ.
 Vũ Thị Oanh 5 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 yêu thích học Lịch sử
 Việc phải nhớ các sự kiện, ngày tháng năm, việc phải học thuộc lòng những 
kiến thức khô khan, khó nhớ... cũng là nguyên nhân khiến nhiều em không thích 
học môn này. 
 Khi khảo sát, thì số lượng học sinh yêu thích học lịch sử ngày càng ít đi, 
phân môn Lịch sử hiện nay đang bị nhìn nhận một cách chưa đúng mực, tâm lí 
phụ huynh khi nhắc nhở con em mình học cũng có xu hướng coi nhẹ môn học 
này, đây cũng là một yếu tố khiến kết quả học tập môn học này của các em chưa 
cao, vì coi đây là môn phụ nên phụ huynh chủ yếu nhắc nhở con em mình học 
các môn như Toán và Tiếng Việt. 
 Đối tượng học sinh ở trường là học sinh nông thôn . Chính vì vậy, việc tiếp 
thu kiến thức, tham gia vào các hoạt động trong học tập trên lớp cũng như phối 
hợp với giáo viên trong việc sưu tầm tranh, ảnh; mẩu chuyện lịch sử rồi đến việc 
cho các em đi tham quan thực tế.. để giờ dạy trở nên hấp dẫn hơn còn hạn chế. 
Đa số các học sinh vẫn còn thói quen học vẹt, không nắm sâu được kiến thức vì 
vậy sẽ rất mau quên kiến thức cũ, hoặc có nhớ thì cũng không thực sự chính xác 
các sự kiện lịch sử. Bên cạnh đó một số học sinh không thích đọc truyện về lịch 
sử, hoặc xem các tư liệu về lịch sử vì nó quá khô khan, mà chỉ thích xem phim 
tình cảm, phim kiếm hiệp
 Với một số học sinh khả năng tập trung kém, chậm trong tư duy sẽ bị mất 
tập trung, sa đà vào các trò chơi trong học tập, không theo kịp các bạn. Đặc biệt, 
khi sử dụng phương pháp này trong dạy trình chiếu thì nhiều em sẽ bị thu hút 
vào những hình ảnh đầy màu sắc hơn là tập trung vào nội dung kiến thức.
 * Giáo viên: Giáo viên cũng là nhân tố không kém phần quan trọng làm cho 
giờ học lịch sử trở nên kém sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn các em. Trong quá trình 
dạy học, do khối lượng kiến thức nhiều nên giáo viên thường cố "nhồi nhét" 
lượng kiến thức khô khan "khổng lồ" khiến các em cảm thấy khó nhớ dẫn đến 
tâm lý cảm thấy chán, không hứng thú khi học lịch sử. Trong các bài dạy, giáo 
viên cũng ít sử dụng hoặc sử dụng không đầy đủ các đồ dùng dạy học như: một 
số phương tiện nghe nhìn, bản đồ, tranh ảnh,... và cũng có những lúc giáo viên 
rơi vào tình trạng dạy suông, dạy chay, truyền đạt kiến thức giống y như trong 
 Vũ Thị Oanh 7 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 yêu thích học Lịch sử
 * Xã hội: Một nguyên nhân nữa tác động đến quá trình dạy học đó là nhu 
cầu của xã hội ngày càng cao, đất nước đang trong quá trình hội nhập, sự phát 
triển của một số ngành công nghiệp dẫn tới tâm lí chung của xã hội là tập trung 
nhiều hơn vào các ngành công nghiệp, mà để làm tốt điều này các em sẽ được 
hướng vào các môn học tự nhiên hơn là các môn học xã hội. 
 Trong những năm trở lại đây, theo kết quả công bố điểm thi tuyển sinh đại 
học của một số trường năm nay thì điểm thi môn Lịch sử được xem là thấp 
không ngờ, ngay cả khi so sánh điểm thi môn Lịch sử với những bộ môn khác 
của khối C như Địa Lí, Ngữ Văn. Theo tôi, đây không phải là điều gì mới mẻ 
bởi tình trạng này đã diễn ra từ nhiều năm nay. 
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 Đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu về việc làm sao để giúp học sinh yêu 
thích học lịch sử, mỗi đề tài có một cách nhìn nhận vấn đề và đưa ra những giải 
pháp khác nhau nhằm mang lại hiệu quả. Bản thân tôi, xuất phát từ tình hình 
thực tế, từ đối tượng học sinh, từ kinh nghiệm trong giảng dạy của bản thân và 
từ hiệu quả khi những kinh nghiệm đó được áp dụng, tôi mạnh dạn trao đổi một 
số giải pháp của bản thân để giúp học sinh yêu thích học lịch sử như sau:
 * Thứ nhất, sự thay đổi đầu tiên cần xuất phát từ chính chúng ta - những 
giáo viên trực tiếp giảng dạy - giáo viên phải là người yêu lịch sử thì mới truyền 
cho học sinh tinh thần ấy được. Đôi lúc, chính những giáo viên cũng tự cho đây 
là "môn phụ" mà ít chú tâm vào nghiên cứu bài dạy, dạy một cách sơ sài, sử 
dụng đồ dùng dạy học chưa phong phú, chưa phù hợp; cách truyền đạt kém hấp 
dẫn. Qua thực tế, những tiết giáo viên có sự đầu tư, chuẩn bị chu đáo về đồ 
dùng, phương pháp dạy linh hoạt, hình thức tổ chức phong phú, lời giảng đúng 
đặc trưng bộ môn thì thấy các em rất hào hứng khi học, nắm kiến thức tốt hơn và 
nhớ lâu hơn.
 * Thứ hai, về phía học sinh, cũng nên hướng cho các em cách nhìn nhận về 
tầm quan trọng của việc học lịch sử, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay khi mà 
lịch sử nước nhà cần được gìn giữ, coi trọng. Phải giúp các em hiểu học lịch sử 
để làm gì? Học Sử là để biết tổ tiên, ông bà mình là ai; mình thuộc dân tộc nào; 
 Vũ Thị Oanh 9 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 yêu thích học Lịch sử
nhiều hình thức tổ chức song ở mỗi hoạt động và phần củng cố bài giáo viên 
nhấn mạnh một số ý cơ bản như: Dưới thời Hậu Lê, đất nước được tổ chức quản 
lý rất chặt chẽ, Lê Thánh Tông cho vẽ bản đồ (đây là bản đồ đầu tiên của nước 
ta) và soạn Bộ luật Hồng Đức bảo về chủ quyền dân tộc và trật tự xã hội.
 Bằng một số câu hỏi như: Dưới thời Hậu Lê đất nước được tổ chức, quản lí 
như thế nào? Bộ luật đầu tiên của nước ta có tên là gì? nhằm mục đích gì? vua 
nào cho vẽ bản đồ đầu tiên của nước ta?... những câu hỏi này sẽ giúp học sinh 
ghi nhớ kiến thức trọng tâm của bài. Ngoài ra, các nội dung câu hỏi trên có thể 
được giáo viên thiết kế dưới dạng trò chơi học tập để tiết học trở nên nhẹ nhàng 
hơn, giúp học sinh hứng thú với việc học lịch sử.
 * Thứ tư, về lựa chọn đồ dùng dạy học hợp lí: 
 Như chúng ta đã biết, khi dạy phân môn Lịch sử thì việc sử dụng tranh, 
ảnh, bản đồ, que chỉ bản đồ, các đồ dùng trực quan phục vụ cho các hoạt động 
dạy và học là rất cần thiết. Việc sử dụng đồ dùng dạy học phù hợp mang lại hiệu 
quả tích cực cho giờ học. 
 Ví dụ: tranh, ảnh, bản đồ giúp học sinh nắm nội dung bài một cách chắc 
chắn hơn như: dễ hình dung ra một trận đánh, vị trí đánh của các trận chiến; các 
nhân vật quan trọng trong lịch sử... hay sử dụng que chỉ bản đồ không những 
giúp cho học sinh nắm một cách chính xác hơn vị trí mà giáo viên muốn chỉ, 
muốn truyền đạt mà còn đem lại sự thẩm mĩ trong cách nhìn về một tiết dạy thay 
vì dùng thước chỉ bản đồ. Song không phải lúc nào cũng sử dụng những đồ dùng 
ấy mà tùy vào nội dung bài giáo viên lựa chọn đồ dùng cho phù hợp nhằm đem 
lại hiệu quả cao nhất cho giờ học. 
 * Thứ năm, nên dạy Lịch sử kết hợp với Địa lí (liên môn): 
 Tuy là hai phân môn riêng biệt song Lịch sử và Địa lí có mối liên hệ mật 
thiết với nhau. Lịch sử là những gì đã xảy ra, tồn tại một cách khách quan. 
Những điều đã xảy ra đó đều gắn với một không gian và thời gian cụ thể. Vì 
vậy, chúng có liên quan mật thiết với những sự vật và hiện tượng Địa lí nhất 
định. Cho nên trong khi dạy và học Lịch sử có nhiều cơ hội để liên hệ với các 
kiến thức Địa lí và ngược lại. Khi điều kiện chưa cho phép tích hợp hoàn toàn, 
 Vũ Thị Oanh 11 Năm học: 2018 - 2019 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 yêu thích học Lịch sử
động như thế nào? Kị binh của nhà Minh đã phản ứng như thế nào trước hành 
động của quân ta? Kị binh của nhà Minh đã thua trận ra sao? Bộ binh của nhà 
Minh bị thua trận như thế nào?
 - Trò chơi học tập và trò chơi học tập kết hợp với công nghệ thông tin: 
 Như chúng ta đã biết, công nghệ thông tin là một công cụ hỗ trợ rất đắc lực 
cho việc dạy và học. Ngày nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học 
là nhu cầu cần thiết. Đặc biệt đối với dạy phân môn Lịch sử, việc ứng dụng công 
nghệ thông tin vào dạy học lại càng cần thiết hơn vì nó giúp giáo viên có thể 
cung cấp cho học sinh nhiều nguồn tư liệu khác nhau, hỗ trợ đắc lực cho giáo 
viên trong việc thiết kế bài giảng.
 Nhờ có sự hỗ trợ của công nghệ thông tin mà tiết dạy trở nên sinh động, 
hấp dẫn hơn. Chúng ta có thể sử dụng công nghệ thông tin để chèn hình ảnh, âm 
thanh, đưa ra các tranh, ảnh, bản đồ...; trong thiết kế các trò chơi như tạo hiệu 
ứng để chạy các câu hỏi, tạo âm thanh (bài hát, nhạc chuông...) để tiết học không 
trở nên quá khô khan, học sinh được lôi cuốn vào bài học một cách tự nhiên. 
 UÊt 
 L©m Th­¬ng 
 Ng«
 Nam H¶i Câu 1: Bọn quan lại bắt dân ta phải 
 làm gì để cống nạp cho chúng?
 Hîp Phè
 A Xuống biển mò ngọc trai, bắt đồi mồi, khai thác san hô.
 Luy l©u
 Giao ChØ
 Chu Nhai
 B Lên rừng săn voi, tê giác, chim quý, gỗ trầm.
 §¹m NhÜ
 Cöu Ch©n
 C Tất cả các đáp án trên
 NhËt Nam
 L­Uîc ®å¢u L¹c thÕ kûI –ThÕ kûIII
 Sử dụng công nghệ thông tin trong các tiết học
 Tôi sử dụng khá nhiều trò chơi trong những tiết dạy Lịch sử. Một số trò 
chơi như: rung chuông vàng, hỏi nhanh đáp gọn, ô cửa bí mật, đố vui, chiếc nón 
 Vũ Thị Oanh 13 Năm học: 2018 - 2019