SKKN Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng đội hình đội ngũ cho học sinh Lớp 4

 PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài.
 Học sinh lớp 4 thuộc nhóm lứa tuổi từ 9 - 11 tuổi. ở lứa tuổi này các em 
có những biến đổi quan trọng trong cuộc sống như nhận thức, tình cảm, cảm 
xúc Học sinh lớp 4 bước đầu đã biết tìm các dấu hiệu đặc trưng cho sự 
vật, biết phân biệt các đặc điểm của các chi tiết, các phần kỹ thuật động tác. 
Khả năng phân tích các hiện tượng trong tập luyện, lao động, sinh hoạt còn hạn 
chế nên dễ bị động khi được nhắc nhở, dẫn đến biểu hiện kém tự tin, kém khả 
năng kiềm chế hành vi, thái độ. Chính vì vậy mà khi gặp các tình huống trong 
quá trình tập luyện việc xử lý tình huống của các em có độ linh hoạt chưa cao. Ở 
các nội dung trong chương trình thể dục thì phần đội hình đội ngũ luôn sử dụng 
rộng rãi trong cuộc sống hằng ngày và các hoạt động khác. Chính vì vậy mà đòi 
hỏi các em phải nhớ và biết áp dụng phần nội dung đã học. Song trong thực tế 
khi giáo viên kiểm tra việc thực hiện các kỹ thuật động tác của đội hình đội ngũ 
nhiều em vẫn còn sai, tập chưa chính xác, bên cạnh đó khi đi dự giờ và trong 
quá trình giảng dạy những năm trước tôi nhận thấy rằng một số nội dung giáo 
viên truyền tải tới học sinh chưa được cụ thể khiến cho học sinh khó nắm bắt 
được kỹ thuật. Trước tình hình thực tế của nhà trường, khi nói đến giờ học thể 
dục thì đa số học sinh ham thích, ham học, thích luyện tập. Song bên cạnh đó có 
một số bộ phận do điều kiện sống của các em hay sự phát triển tâm sinh lý của 
các em còn chậm chưa phù hợp với kiến thức nội dung bài học hay tác phong 
chậm, chưa nhạy bén, chưa linh hoạt, ý thức trong học tập còn hạn chế. Đặc biệt 
là học sinh tiểu học các em con nhỏ, do vậy việc quan sát, tập luyện còn lúng 
túng, không nắm bắt được yếu lĩnh kỹ thuật khi thực hiện động tác, các em chưa 
chú ý, chưa nghiêm túc khi thực hiện bài tập, trong giờ học còn nô nghịch nhiều 
không chú ý khi giáo viên làm mẫu thị phạm động tác, học sinh còn chưa xác 
định được phương hướng của động tác, học sinh còn nhỏ các em mải 
chơi, không chú ý đến giờ học. Bên cạnh đó có giáo viên trong khi giảng dạy 
chưa bao quát được hết học sinh của lớp, chưa để ý tới chất lượng thực hiện bài 
tập của các em. Do vậy các em chưa thực hiện đúng bài tập của mình. Vậy để 
 1 - Phương pháp điềutra:
 + Điều tra thực trạng. 
 + Dự giờ, lấy ý kiến của chuyên môn và giáo viên trong trường. 
 + Khảo sát chất lượng đầu năm và kiểm tra thường xuyên.. 
- Phương pháp tập luyện: (là các phương tiện để đạt mục đích hình thành kỹ 
năng kỹ xảo vận động và phát triển tố chất vận động).
- Phương pháp trực quan: (giáo viên làm mẫu, tranh ảnh, mô hình ...)
- Phương pháp rèn luyện sức nhanh :( chủ yếu là phương pháp lặp lại ).
- Phương pháp khảo nghiệm: Tổ chức so sánh, đổi chiếu kết quả trước và sau 
khi thực hiện giải pháp, biện pháp
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận.
 Qua thực tế mấy năm giảng dạy chuyên thể dục từ lớp 1 đến lớp 5 tôi 
nhận thấy học sinh còn nhiều lỗi mắc phải. Hầu hết các em chưa nắm vững kiến 
thức, kĩ năng cần đạt được như thế nào. Đặc biệt là kiến thức, kĩ năng về chương 
Đội hình đội ngũ, dẫn đến khó khăn khi giảng dạy các chương khác. Khi bước 
vào năm học mới các em thường bỡ ngỡ quên khẩu lệnh hô hoặc các em quên 
cách xếp đội hình do thời gian các em nghỉ hè nhiều và việc tập luyện cũng 
không được thường xuyên ở nhà. Qua thời gian học 4 tuần tôi tôi tiến hành khảo 
sát chất lượng nội dung chương trình thể dục đã được học ở lớp dưới, đi sâu và 
kiểm tra chương đội hình đội ngũ kết quả như sau: Ban thể dục sử dụng sai về 
thuật ngữ chuyên môn (sai khẩu lệnh) 60%, đến 70 %, Các em lẫn lộn giữa 
khẩu lệnh môn TD với khẩu lệnh của Đội TNTP Hồ Chí Minh. Sai về tư thế 
đứng nghiêm, đứng nghỉ, các động tác quay phải, quay trái, quay sau không xác 
đinh được chiều xoay cho đúng (phần này đã học từ lớp 1 đếnlớp 3), động tác 
giậm chân thại chỗ không đúng với cách hô của người chỉ huy. Lâu nay bộ môn 
Thể dục trong trường tiểu học chúng ta còn xem nhẹ, có người còn cho đây là 
môn học phụ, thường là tập trung vào môn Tiếng Việt, Toán, và một số môn 
khác, chưa thấy được tầm quan trọng của môn học Thể dục ( kể cả PHHS). 
 3 - Ý thức tập luyện của học sinh đã hình thành từ những năm trước thông 
qua sự giáo dục, nhắc nhở của các giáo viên trong nhà trường.
 - Tranh ảnh phục vụ cho dụng cụ trực quan trong từng tiết học còn thiếu
 - Một số giáo viên chuẩn bị bài chưa chu đáo, vẫn xem nhẹ nội dung 
đội hình đội ngũ, dẫn đến chất lượng bài tập chưa cao, hơn nữa giáo viên cho 
học sinh tập luyện quá nhiều dẫn đến học sinh mệt mỏi không muốn học.
 - Bên cạnh đó vẫn còn một số giáo viên quản lý học sinh trong giờ học 
chưa nghiên túc, vẫn để các em chạy nhảy, nô giỡn mà không nhắc nhở hay xử 
lý.
 - Có giáo viên dạy kiêm nhiệm chưa có chuyên môn thể dục nên một 
phần ảnh hưởng đến việc vận dụng các phương pháp dạy học .
 - Ban chỉ huy thường dùng thuật ngữ của chuyên môn sai (khẩu lệnh).Vị 
trí phát lệnh tập hợp, vị trí chỉ huy không đúng .Tác phong chỉ huy chưa nghiêm 
túc.
* Nguyên nhân khách quan:
 - Một số lớp đông học sinh nên việc bao quát lớp ở trong giờ thực hành 
còn khó khăn, tâm lý lứa tuổi còn nhỏ thích tự do, ham chơi nhiều hơn học. Do 
vậy việc tiếp thu và sửa sai của học sinh còn nhiều hạn chế.
 - Trình độ nhận thức không đồng đều, có nhiều học sinh ý thức tốt, 
nhưng cũng có học sinh ý thức chưa tốt, tiếp thu bài còn chậm, các em đứng 
trong hàng ngũ còn nô nghịch nhiều không chú ý đến giáo viên hướng dẫn sửa 
sai. 
 - Tác phong học sinh còn lề mề, em ra trước em ra sau, khi ra tập trung 
thì chen lấn xô đẩy nhau, đứng không đúng hàng lối, thứ tự, không ai chịu 
nhường ai, trong khi ra sân học thể dục cũng như ra sân thể dục giữa giờ các em 
rất mất trật tự, và mất nhiều thời gian để ổn định lớp. Khi vào lớp cũng không 
theo hàng lối, còn lộn xộn.
 - Học sinh tiểu học thường các em rất hiếu động và ham chơi, khi ra 
ngoài sân để tập thể dục các em không muốn gò bó theo nề nếp. 
 5 - Để nâng cao chất lượng dạy học và căn cứ vào thực tế tại địa phương, 
điều kiện cơ sở vật chất tại trường, quá trình học tập của các em học sinh để từ 
đó đưa ra các biện pháp giúp học sinh làm sao có có kĩ năng hơn phần “đội hình 
đội ngũ” một cách thành thạo theo đúng yêu cầu của môn học và theo đúng yêu 
cầu của giáo viên. Từ đó giúp các em yêu thích và hứng thú hơn với việc học tập 
và các hoạt động khác tại trường.
 - Từ những băn khoăn trăn trở làm thế nào nâng cao chất lượng trong 
mỗi tiết dạy nên trong quá trình giảng dạy tôi luôn chú trọng đến kĩ năng thực 
hành và kịp thời sửa sai, hướng dẫn việc chủ động tự học của học sinh giúp các 
em có ý thức hơn về môn học
 - Mục đích của sáng kiến này là nghiên cứu và đưa ra một số biện pháp 
giúp học sinh có kĩ năng hơn khi học phần “đội hình đội ngũ”. Từ đó đưa ra 
những kiến nghị và những phương pháp giúp cho việc giảng dạy bộ môn thể dục 
trong trường tiểu học đạt hiệu quả cao hơn.
b. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp.
 Biện pháp thứ nhất.
 * Đối với giáo viên
 - Đối với chương trình dạy học thể dục tiểu học thì đều có phần lý thuyết 
chính vì vậy ma đầu năm học tôi đã dành thời gian vài tiết học để giới thiệu cho 
các em học nội quy riêng về giờ thể dục, cụ thể từng phần đối với từng khối 
lớp để học sinh nắm được những yêu cầu riêng của bộ môn.
 - Đầu năm học giáo viên thể dục nên hướng cho giáo viên chủ nhiệm 
chọn ra Ban thể dục có năng khiếu và có ý thức trách nhiệm cao. 
 - Vào đầu năm học giáo viên bộ môn kết hợp với giáo viên chủ nhiệm để 
vận động phụ huynh học sinh nên mua trang phục thể dục cho các em nhằm 
giúp các em học tốt môn thể dục khi vận động ngoài sân.
 - Khi soạn bài lên lớp giáo viên cần quan tâm đến tranh ảnh, thiết bị 
phục vụ cho tiết học, giúp học sinh dễ tiếp thu bài và thực hiện động tác chuẩn 
hơn.
 7 - Biết vận dụng có hiệu quả các động tác đã học vào thực tế luyện tập 
cũng như các hoạt động tập thể khác trong và ngoài nhà trường.
 Biện pháp thứ hai.
 - Giáo viên phải nghiên cứu kĩ chương I đội hình đội ngũ vì chương này 
học sinh có nhiều lỗi măc phải và có liên quan tới tất cả các chương.
 - Cần phải nghiên cứu kĩ các khẩu lệnh động tác sau:
 - Động tác tập hợp: Khẩu lệnh “Thành 1, 2, 3.. hàng ngang (dọc) tập hợp”.
 - Hàng dọc: Khẩu lệnh dóng hàng “Nhìn trước thẳng”
 - Hàng ngang: Khẩu lệnh dóng hàng : “Nhìn bên phải - Thẳng!”
 - Điểm số theo đội hình hàng ngang(dọc): Khẩu lệnh: “Từ một đến hết – 
điểm số!”
 - Động tác đứng nghiêm: Khẩu lệnh “ Nghiêm” ( không có dự lệnh). 
 - Động tác nghỉ: Khẩu lệnh “ Nghỉ” (không có dự lệnh) 
 - Dàn hàng: Cự ly rộng(cự ly cực rộng) nhìn chuẩn thẳng.
 - Dồn hàng: Cự ly hẹp(cự ly cực hẹp) nhìn chuẩn thẳng.
 - Đi đều: Khẩu lệnh “Đi đều...bước” (có động lệnh, dự lệnh) 
 - Đứng lại: Khẩu lệnh “ Đứng lại...đứng” (có động lệnh, dự lệnh)
 - Đi đều: Khẩu lệnh “Đi đều...bước” (có động lệnh, dự lệnh)
 - Chạy đều: Khẩu lệnh “Chạy đều...chạy” (có động lệnh, dự lệnh)
 Biện pháp thứ ba.
 - Tập trung bồi dưỡng Ban thể dục, sửa sai các lỗi học sinh thường mắc 
phải.
 - Phần khẩu lệnh có dự lệnh và động lệnh, GV cần hướng dẫn HS cách hô 
kéo dài dự lệnh còn động lệnh hô dứt khoát và nhấn giọng phần động lệnh. 
Muốn Ban thể dục sử dụng đúng thuật ngữ chuyên môn là phải cho HS ghi chép 
vào sổ tay hoặc vở và yêu cầu các em phải học thuộc lòng. Khi sử dụng thuật 
ngữ chuyên môn không được thừa hay thiếu, cần phải ngắn gọn, chính xác và có 
tính thống nhất. 
Ví dụ như khi: Tập hợp hàng ngang, dóng hàng điểm số
 + Khẩu lệnh: “Toàn lớp chú ý – Thành 2 (3, 4,..) hàng ngang – Tập hợp!”
 9 Ví dụ như khi: tập hợp hàng dọc, dóng hàng điểm số:
Tập hợp hàng dọc: 
 + Khẩu lệnh: Toàn lớp (nhóm) chú ý – Thành 1 (2, 3,) hàng dọc tập 
hợp.
 + Động tác: Trước khi phát lệnh,người chỉ huy xác định vị trí thích hợp 
rồi dùng hiệu lệnh hô “Toàn lớp chú ý!”, nhằm giúp học sinh trật tự và lắng ghe 
khẩu lệnh. Sau đó chỉ huy hô tiếp khẩu lệnh: - “Thành 1(2, 3,)hàng dọc tập 
hợp!”.Nghe khẩu lệnh các em hàng thứ nhất (nhóm 1) nhanh chóng đứng sau 
cách người chỉ huy một cánh tay, em đứng đầu hàng thứ nhất đứng cánh người 
chỉ huy một cách tay khi người chỉ huy giơ tay phải, các em khác lần lượt đứng 
tiếp theo, em nọ cách em kia một cánh tay. Các em nhómcòn lại theo hàng thứ 
nhất lần lượt xếp hàng theo về phía tay trái, cách hàng bên phải một khuỷu tay 
chống hông. Chú ý điều chỉnh hàng của minh cho thẳng (hàng ngang và hàng 
dọc)
 Dóng hàng dọc: 
 + Khẩu lệnh: “Nhìn trước – thẳng!”
 + Động tác: Nhóm trưởng tổ một đúng ngay ngắn, tay trái áp nhẹ vào đùi, 
tay phải giơ lên cao và hô “có” . Các nhóm trưởng nhóm hai, nhóm ba,..lần lượt 
chống tay phải vào hông và dịch chuyển sao cho khuỷu tay vừa chạm vào người 
đứng bên phải mình, đồng thời chỉnh hàng ngang cho thẳng. Các thành viên 
nhóm một đưa tay trái, đầu ngón tay chạm vai người phía trước để dãn cho đúng 
cự ly, đồng thời nhìn vào gáy bạn để dóngcho thẳng hàng. Các thành viên nhóm 
hai, nhóm ba,nhìn các thành viên nhóm một để dóng hàng ngang và nhìn 
người đứng trước để dóng hàng dọc (không cần giơ tay ra trước dóng hàng như 
nhóm một). Nghe khẩu lệnh, các em nhìn về phía trước dóng hàng cho thẳng, 
em sau cách em trước một cánh tay, các em hàng bên theo hàng bên phải điều 
chỉnh cho thẳng hàng ngang và hàng dọc. Khi có khẩu lệnh “Thôi”, em giơ tay 
làm chuẩn mới hạ tay xuống, các em trong hàng thứ nhất hạ tay đặt lên vai bạn 
xuống thành tư thế tự nhiên. 
 11