Sáng kiến kinh nghiệm Một vài biện pháp giúp học sinh học tốt môn âm nhạc Lớp 4

 GV: THÁI THỊ THANH TUYỀN 
 I/ ĐẶT VẤN ĐỀ:
 Khi tốt nghiệp ra trường tôi cầm trên tay giấy quyết định về trường Tiểu 
học Phước Sang. Lúc ấy tôi rất vui và hãnh diện là một giáo viên chuyên nhạc vì 
theo tôi được biết thì những năm trước đó không có giáo viên chuyên nhạc. Vui 
là vì được về công tác ở huyện nhà, nơi mà tôi hằng mong ước. Nhưng rồi một 
thoáng lo âu lại đến trong lòng tôi, tôi lo sợ vì từ trước đến nay tất cả mọi người 
đều cho âm nhạc là một môn học phụ. Càng lo bao nhiêu thì tôi càng muốn đến 
ngay ngôi trường đó để xem tình hình nơi đó như thế nào, sự nhận thức của Phụ 
huynh học sinh và cả những giáo viên đang công tác ở đó. Và diều quan trọng 
hơn hết là điều kiện cơ sở vật chất cũng như sự quan tâm của BGH nhà trường 
đối với môn học này như thế nào? Vì Âm nhạc là một môn học giúp học sinh 
thoải mái tinh thần cũng như giúp học sinh phát triển khả năng thưởng thức cái 
hay, cái đẹp. 
 Mục đích giáo dục hiện nay của là đào tạo những con người phát triển 
toàn diện, những con người có đủ năng lực cần thiết, đáp ứng sự đỏi hỏi của 
cuộc sống hiện đại.Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục 
cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiên thức khoa học và 
xã hội mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức 
cái đẹp và biết làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói 
riêng.Vì vậy, có thể nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu 
được.
 Mà một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất 
là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật.Trong đó Âm nhạc có vị trí rất 
quan trọng.Trong những năm gần đây, nắm băt tình hình thực tế những đòi hỏi 
của sự phát triển xã hội, bộ giáo dục và đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục 
nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương 
tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ.Trong nhà trường phổ thông, đặc biêt 
là ở bậc tiểu học, Âm nhạc tuy không đào tạo các em thành những ca sĩ, nhạc sĩ 
chuyên nghiệp nhưng thông qua môn học này đã hình thành cho các em những 
kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải 
 TRANG 1 GV: THÁI THỊ THANH TUYỀN 
đưa ra một vài phương pháp giảng dạy Âm nhạc cho học sinh lớp 4 nhằm góp 
một phần nhỏ bé cho nền giáo dục nước nhà mà đặc biệt là giáo dục thẩm mỹ. 
Đây là những kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong những năm giảng dạy 
tại trường Tiểu học.
 II/ Đối tượng nghiên cứu:
 Một vài biện pháp giúp học sinh học tốt môn âm nhạc lớp 4
 Toàn thể học sinh lớp 4
 Lớp 4A 1: 23 HS
 Lớp 4A 2: 22 HS
 III/ NỘI DUNG:
 1/ Thực trạng của vấn đề:
 Môn âm nhạc có thể nói là một môn học không thể thiếu trong chương trình 
học ở bậc Tiểu học, bậc trung học cũng như âm nhạc không thể thiếu trong cuộc 
sống. Nhưng để học môn âm nhạc một cách có hiệu quả nhất đòi hỏi phải có 
năng khiếu và nếu như không có năng khiếu thì đòi hỏi người truyền thụ kiến 
thức âm nhạc phải có một trình độ nhất định và một phương pháp tốt nhất mới 
có thể giúp các em học sinh nắm được kiến thức âm nhạc vững chắc và một sự 
đam mê đối với môn học. 
 Âm nhạc ở bậc Tiểu học được xem là tiền đề giúp các em tiến tới một kiến 
thức sâu hơn khi lên cấp 2 và giúp các em có một tinh thần thoải mái, sảng khoái 
mà không bị căng thẳng. 
 Do chưa có giáo viên chuyên nhạc nên kiến thức âm nhạc của các em còn 
 nhiều hạn chế là điều tất nhiên. Từ đó việc truyền thụ kiến thức mới cho các 
 em cũng gặp không ít khó khăn vì đa số trước đây các em học âm nhạc theo 
 kiểu máy móc, truyền miệng mà không hề có một kiến thức căn bản nào.
 Bên cạnh đó, hai năm đầu tôi còn phải tạo cho các em một cảm giác thoải 
 mái khi học vì các em thấy âm nhạc rất xa lạ với đời sống. điều này cũng rất dễ 
 hiểu vì do điều kiện kinh tế của xã còn nhiều khó khăn nên các em ít được tiếp 
 xúc với các phương tiện thông tin đại chúng và nhất là hạn chế trong việc tiếp 
 xúc âm nhạc nên dẫn đến sự mới mẻ khi các em làm quen với những bài hát 
 TRANG 3 GV: THÁI THỊ THANH TUYỀN 
 Vậy làm thế nào để các em hát đúng giai điệu, đúng tính chất các bài hát, 
đọc đúng độ cao, trường độ, tiết tấu của các nốt nhạc trong một bài tập đọc 
nhạc? Trước tiên phải xác định đúng tầm cữ giọng phù hợp lứa tuổi của các em, 
giúp các em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài, ngắn với lực 
độ khác nhau, tốc độ thể hiện khác nhau để phát triển năng lực nghe nhạc và 
cảm thụ Âm nhạc. Ngoài việc xác định tầm cữ giọng phù hợp cho học sinh, để 
các em có hứng thú trong học tập, người giáo viên cần tạo cho các em có một 
tâm thế thoải mái, một hứng thú khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một 
trong nhiều yếu tố quan trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác giai 
điệu các bài hát, bài tập đọc nhạc. Phải giúp các em hiểu được ý nghĩa lời ca, 
cảm nhận được những tình cảm tươi vui, nhí nhảnh hay trầm lắng, nhẹ nhàng 
trong giai điệu từng bài hát, từng bài tập đọc nhạc.
 Là một giáo viên chuyên nhạc tôi đã nỗ lực giảng dạy hết khả năng của 
mình và mong muốn các em học sinh có được một khiến thức âm nhạc căn bản, 
từ đó giúp các em tự tin hơn trong giờ học hát kể cả những học sinh ít có năng 
khiếu môn học này.
 Dựa vào cơ sở lý luận trên cùng với thời gian giảng dạy tại trường Tiểu 
học tôi đã tìm hiểu khả năng học tập bộ môn Âm nhạc của học sinh 2 lớp 4A1 
và lớp 4A2. Bằng việc quan sát thực tế các giờ học tôi nhận thấy việc tiếp thu 
các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích học tập bộ môn chỉ rơi vào một số em 
gọi là có năng khiếu. Còn lại các em khác chỉ học theo bản năng phải học nên ít 
có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
  Điều tra khảo sát động cơ học tập môn âm nhạc của học sinh:
 Trên cơ sở đặt câu hỏi qua phiếu điều tra trắc nghiệm: Em có thích học bộ 
môn Âm nhạc không? Vì sao thích? Vì sao không? Kết qua thu được như sau:
 KẾT QUẢ
 STT NGUYÊN NHÂN
 LỚP 4A1 LỚP 4A2
 Do môn Âm nhạc hấp dẫn, 
 1 12/23 HS = 52,2% 11/22 8HS = 50 %
 dễ học, thoải mái
 Do môn Âm nhạc khó nhớ, 
 2 4/23 HS = 17,4% 4/22 HS = 18,2%
 hay quên
 TRANG 5 GV: THÁI THỊ THANH TUYỀN 
như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Ở lớp dưới, các em 
đã được làm quen với các kỹ năng ca hát, đó là các kỹ thuật cơ bản như tư thế 
ngồi hát, Sang lớp 4, các kỹ thuật đó được duy trì và nâng cao hơn một bước đó 
là các em làm quen với cách đọc nhạc và cách thể hiện một bài hát có sắc thái, 
tình cảm. Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương pháp và các bước trong 
giảng dạy để truyền thụ lại cho các em các kiến thức của bài học cũng như phát 
triển các kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất.
 a) Xây dựng phương pháp dạy hát.
 + Phương pháp dạy tập hát bài mới.
 Việc đầu tiên khi hướng dẫn học sinh học một giờ Âm nhạc nói chung và 
tập hát bài mới nói riêng là giúp các em thực hiện qua bước luyện thanh và tư 
thế đứng luyện thanh là phải đứng nghiêm nhưng thả lỏng 2 tay và điều quan 
trọng là lấy hơi bằng bụng. Do cao độ, trường độ của các câu hát thường xuyên 
thay đổi tác động rất lớn đến thanh quản của các em, để bảo vệ giọng và giúp 
cho giọng của các em phát triển bình thường giáo viên phải hướng dẫn các em 
qua bước khởi động, đây là giai đoạn chuẩn bị còn gọi là luyện thanh. Tuy nhiên 
chỉ cần hướng dẫn các em thực hiện bài tập thay đổi cao độ, tiết tấu đơn giản, dễ 
thực hiện.
Ví dụ  Mẫu 1:
  Mẫu 2:
 TRANG 7 GV: THÁI THỊ THANH TUYỀN 
điệu bài hát, việc cho các em nghe bài hát mẫu thường thì có rất nhiều cách như 
thông qua băng, đĩa nhạc. Nhưng riêng tôi thì tôi chỉ sử dụng cách hát mẫu do 
chính mình hát. Sở dĩ tôi thực hiện cách này là giúp cho học sinh sự thích thú 
đối với bài hát và giúp các em sau tiết học hát có thể thực hiện lại những động 
tác mà giáo viên đã làm mẫu. Làm như vậy, các em sẽ cảm nhận được giai điệu, 
tính chất của bài . Hơn nữa, việc giáo viên làm mẫu trực tiếp còn gây được sự 
hứng thú chú ý hơn cho các em. Các em còn nhỏ, khả năng nhận thức chủ yếu 
theo bản năng và cảm tính. Do đó, cho các em nghe hát mẫu và đọc lời ca của 
bài hát là việc làm không thể thiếu được, ở phần này giáo viên phải giải nghĩa và 
luyện đọc những từ khó sẽ giúp các em hiểu được ý nghĩa của lời ca. Ngoài ra 
giáo viên cần nhắc nhở học sinh những chỗ luyến trong bài hát để học sinh 
không bở ngỡ khi hát cả câu hát. Việc đọc lời ca theo tiết tấu sẽ giúp các em 
phần nào cảm nhận được tính chất nhịp điệu của bài, người giáo viên chỉ cần 
hướng dẫn rõ thêm một chút là các em có thể hình dung được những chỗ ngân 
hay nghỉ sau mỗi câu của bài hát vì ở việc làm này các em đã được đọc từng câu 
theo ý nghĩa câu hát.
 Ví dụ: Trong bài “ Em yêu hoà bình” (Nhạc và lời: Nguyễn Đức Toàn). 
Khi hướng dẫn đọc lời ca, phải giúp các em thể hiện được tiết tấu lặng đen, lặng 
đơn, nốt móc đơn có chấm dôi, móc kép trong bài bằng cách đọc, gõ nhạc cụ gõ 
hay vỗ tay theo tiết tấu như sau:
Đọc 2 Em yêu hoà bình, yêu đất nước Việt Nam, yêu từng gốc đa bờ 
 4............................................................................................................................................................
 Gõ: x x x x x x xx x x x
 2 tre đường làng.
 4............................................................................................................................................................
 Gõ: x x xx 
 Để các em đọc chính xác tiết tấu và ngắt cuối câu, giáo viên chỉ bảng phụ 
và đọc mẫu hướng dẫn các em đọc theo mẫu.
 TRANG 9 GV: THÁI THỊ THANH TUYỀN 
giáo viên sẽ tập hát kết nối theo lối móc xích sẽ giúp các em mau nhớ lời 
ca và hát chuẩn xác giai điệu hơn. Việc củng cố luyện tập từng đoạn của 
bài hát ngoài việc giúp các em cảm nhận giai điệu và lời ca nó còn giúp 
cho các em tự tin hát đúng cao độ, câu hát không rời rạc, không ê a, phát 
âm nhả tiếng rõ lời.
 Ví dụ: Ở tiết PPCT: tiết 8 Học hát bài: “ Trên ngựa ta phi nhanh” của 
nhạc sĩ Phong Nhã. câu hát thứ hai các em hay hát sai cao độ như sau:
 + Hát đúng bản nhạc:
 Trên đường ghập ghềnh, ngựa phi nhanh nhanh nhanh nhanh
 Trên đường ghập ghềnh, ngựa phi nhanh nhanh nhanh nhanh
 + Hát sai bản nhạc:
 Trên đường ghập ghềnh, ngựa phi nhanh nhanh nhanh nhanh
 Trên đường ghập ghềnh, ngựa phi nhanh nhanh nhanh nhanh
 Như vậy, ở 2 câu nhạc này các em hát giống như nhau, “ Trên đường 
ghập ghềnh, ngựa phi nhanh nhanh nhanh nhanh” mà đúng ra các em phải hát 
chênh lên một cung. Sự nhằm lẫn này tôi gặp thường xuyên trong quá trình 
giảng dạy mặc dù giáo viên đã đàn và hát giai điệu cho các em nghe. Giải quyết 
vấn đề này, giáo viên chỉ cần đàn đúng theo bản nhạc cho học sinh nghe khoảng 
3 lần, sau đó hát mẫu lại câu hát đó và bắt nhịp cho tập lại theo đúng bản nhạc. 
Cũng có thể đàn theo cao độ các em hát sai và đàn theo đúng bản nhạc để các 
em so sánh nhiều lần. Làm như vậy sẽ giúp các em tự nhận biết và sửa lỗi cho 
 TRANG 11 GV: THÁI THỊ THANH TUYỀN 
Cách 1: Gõ đệm theo phách
 2 Trên đường gập ghềnh, ngựa phi nhanh nhanh nhanh nhanh
 4
 Gõ: x x x x x x x
 Cách 2: Gõ đệm theo nhịp
 2 Trên đường gập ghềnh, ngựa phi nhanh nhanh nhanh nhanh
 4
 Gõ: x x x x 
 Cách 3: Gõ đệm theo tiết tấu lời ca.
 2 Trên đường gập ghềnh, ngựa phi nhanh nhanh nhanh nhanh 
 4
 Gõ: x x x x x x x x x x
 Để khích lệ các em trong học tập và tạo điều kiện cho các em chứng 
minh khả năng cảm nhận của mình, sau khi nắm được cơ bản giai điệu của 
bài hát giáo viên sẽ tiến hành cho học sinh hát lại cả bài dưới sự bắt nhịp 
của giáo viên, giáo viên đếm phách cho các em vào.
 Ví dụ:Bài hát ở nhịp 2 và không có nhịp lấy đà thì giáo viên sẽ đếm:1,2
 4
 Bài hát ở nhịp 2 nhưng có nhịp lấy đà giáo viên sẽ đếm: 2,1
 4
 Bài hát ở nhịp 3 hay 4 thì giáo viên có cách đếm khác đúng 
 4 4
với Từng bài. Nhưng thông thường những bài hát ở lớp 4 kể cả những bài Tập 
đọc nhạc đa số viết ở nhịp 2.
 4
 Sau đó giáo viên phải tổ chức cho các em thể hiện theo các hình 
thức đơn ca, song ca hoặc tốp ca. ở giai đoạn này việc động viên, khuyến 
khích các em là hết sức quan trọng cho dù các em có thể chưa thực hiện 
được bài hát một cách chính xác và tốt nhất giáo viên vẫn phải có lời khen 
ngợi các em bằng một đơn giản như: “Em hát tương đối đúng nhưng nếu 
em cố gắng hơn một chút thì sẽ hay hơn rất nhiều”.
 TRANG 13