Sáng kiến kinh nghiệm Một số phương pháp tập đọc nhạc âm nhạc Lớp 4, 5

 Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc ở lớp 4-5 Giáo viên: Thạch Phi 
Rune
 PHẦN MỞ ĐẦU
 I. Lý do chọn đề tài
Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức 
tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội mà còn 
phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết 
làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng.Vì vậy, có thể 
nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được.
 Mà một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất 
là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật.Trong đó Âm nhạc có vị trí rất 
quan trọng. Đặc biệt trong những năm gần đây, bộ giáo dục và đào tạo đã điều 
chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt 
buộc, trong đó có môn Âm nhạc.
 Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là 
ở bậc tiểu học, thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến 
thức ban đầu về ca hát, về kiến thức Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em có 
một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển toàn diện hơn, từ đó 
giúp các em học tốt các môn học khác.
 Ở lớp 4- 5 ngoài việc học hát các em còn được tập đọc các bài tập đọc 
nhạc với các hình tiết tấu đơn giản như : Nốt trắng, nốt đen, móc đơn, được 
ghép lời ca theo nhạc và được làm các bài tập nhạc và vậy việc học âm nhạc ở 
lớp 4 của học sinh Tiểu học đã bắt đầu chuyển sang một giai đoạn mới. Các em 
trực tiếp được tiếp xúc với các nốt nhạc trên khuông nhạc có khoá son đó là một 
phân môn mới, phân môn Tập đọc nhạc. Bên cạnh đó việc rèn luyện khả năng 
nghe âm nhạc chuẩn xác, phát triển tai nghe góp phần vào việc giáo dục văn hóa 
âm nhạc cho các em là điều rất cần thiết .
 Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây. Tôi nhận thấy rằng trước 
một bài tập đọc nhạc, ghi chép nhạc, để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt 
yêu cầu của bài người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn 
thật tốt , đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu 
nhanh nhất kiến thức bài học. Từ đó, tôi đưa ra một số biện pháp dạy tập đọc 
 1 Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc ở lớp 4-5 Giáo viên: Thạch Phi 
Rune
 Vậy làm thế nào để các em đọc đúng được bài tập đọc nhạc ? Trước tiên 
người giáo viên cần tạo cho các em có một tâm trạng thoải mái, một hứng thú 
tràn đầy khi học âm nhạc và yếu tố quan trọng là người giáo viên phải truyền tải 
chính xác các kiến thức về Âm nhạc. 
 Là giáo viên chuyên ngành Âm nhạc, qua thời gian trực tiếp giảng dạy, 
bản thân ít nhiều đã đúc kết được những kinh nghiệm trong công tác, tôi nhận 
thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của môn học, đặc biệt là kiến 
thức đọc và ghi chép nhạc của các em là chưa cao, nhiều em còn rất lúng túng. 
Trước những hạn chế thực tại, tôi xin đưa ra một số kinh nghiệm hướng dẫn các 
em học tập đọc nhạc khá hiệu quả mà tôi đã tiến hành mấy năm nay.
 II. Cơ sở thực tiển
 Những năm trước đây, việc đầu tư trang thiết bị cho môn học còn hạn chế. 
Do đó việc truyền đạt và giúp các em tiếp thu kiến thức Âm nhạc là hết sức khó 
khăn, thậm chí những kiến thức đó đến với các em hết sức trừu tượng. Việc 
truyền thụ các kiến thức âm nhạc chỉ qua phương pháp truyền khẩu thuần tuý, ít 
phát triển khả năng tư duy của các em. Do đó không tạo được sự thu hút, ít gây 
hứng thú học tập cho các em.
 Dựa vào cơ sở lý luận đã có, cùng với thời gian giảng dạy tại trường, tôi 
đã tìm hiểu khả năng học nhạc của học sinh. Bằng việc quan sát thực tế các giờ 
học tôi nhận thấy việc tiếp thu các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích học tập bộ 
môn chỉ rơi vào một số em gọi là có năng khiếu. Còn lại các em khác chỉ học 
theo bản năng phải học nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
 Qua kiểm tra đọc một bài tập đọc nhạc thì số lượng các em đọc tốt còn rất 
khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực hiện bài tập, bên cạnh những em trình 
bày tự nhiên và thoải mái vẫn còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ 
đọc với tính chất thuộc lòng, đọc nhạc thì chỉ đúng tên nốt mà chưa đúng trường 
độ, ngắt, nghỉ tuỳ tiện không đúng tiết tấu của bài nhạc. 
 III. Thực trạng đề tài
 1. Thuận lợi:
 3 Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc ở lớp 4-5 Giáo viên: Thạch Phi 
Rune
 * Những nốt trong khe đếm từ dưới lên:
 Fa La Do Mi bốn nốt trong khe
 Nhớ mãi nghe em, nhớ mãi không quên
 Fa khe đầu(1) Lá khe hai(2) Đố khe ba(3) và Mí thì ở khe tư(4)
 * Những nốt trên dòng đếm từ dưới lên:
 Xòe bàn tay ta được khuôn nhạc đàn
 Mi dòng thứ nhất, dòng nhì(2) nốt son
 Si si si dòng ba(3) khắc ghi
 Rế và Fa trên dòng trên dòng 4- 5.
 Ta thường xuyên ôn tập củng cố cho học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc 
trên khuông nhạc bằng các câu văn này kết hợp sử dụng khuông nhạc bàn tay 
trái để khắc sâu kiến thức cho học sinh.
 Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của phân môn tập đọc nhạc đặt 
ra cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu tiếp cận với phân 
môn này, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu, người giáo 
viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí các 
nốt nhạc trên khuông trong phạm vi 1 quãng 8. Sau đó, các em được tiếp cận với 
thang 5 âm: Đô - Rê - Mi – Son – La và tiến tới thang 7 âm: Đô - Rê - Mi – Pha 
– Son La – Si.
 Sang lớp 5, phân môn tập đọc nhạc cũng dựa trên cơ sở các kiến thức đã 
học ở lớp 4 nhưng nâng cao hơn. Cả năm, các em được học 8 bài tập đọc nhạc 
đều viết ở nhịp ; dựa trên cao độ của thang 5 âm: Đô, Rê, Mi, Son, La hoặc 
thang 7 âm: Đô, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si.
 Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình móc 
đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt 
có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằng tên gọi 
các hình nốt: đơn, đen, trắng, ta có thể thay bằng tiếng trống: Tùng, rinh...
 Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả 
cũng phải được thực hiện theo đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi 
giới thiệu bài tập đọc nhạc, bước đầu tiên là luyện tập cao độ. Cho các em đọc 
 5 Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc ở lớp 4-5 Giáo viên: Thạch Phi 
Rune
 Bên cạnh việc kiểm tra yêu cầu luyện tập giáo viên cần coi trọng việc đọc 
bài tập đọc nhạc đã học ở giờ trước. Những học sinh đọc chưa đúng với tốc độ, 
cường độ, cao độ của bài cần được sữa chữa để đọc cho đúng . GV không nên 
cho điểm cao những em đọc chưa đúng theo những yêu cầu trên.
 2.2. Bài mới: Ví dụ: Bài tập đọc nhạc số 2:
 Bước 1: Giáo viên treo bảng phụ bài TĐN cho học sinh quan sát 
 Bước 2: Cho học sinh nói tên nốt theo thứ tự trong bài TĐN từ đầu đến 
hết bài và so sánh cao độ của 2câu nhạc (giống nhau chỉ khác ở ô nhịp cuối)
 Câu 1 : Đô -Son –Mi -Đô -Rê –Son -Mi
 Câu 2 : Đô -Son –Mi -Đô -Rê –Mi -Đô
 Bước 3: Tách tiết tấu cho học sinh nhận biết và tập gõ đệm,đọc tiết tấu 
theo âm hình tiết tấu
 Đen- Đen- Đen- Đen- Đen- Đen - Trắng
 Đen- Đen- Đen- Đen- Đen- Đen - Trắng
 Bước 4: Giáo viên gợi ý để học sinh so sánh tiết tấu của 2 câu nhạc trong 
bài TĐN số 2 (giống nhau hoàn toàn)
 Bước 5: Cho học sinh nêu các nốt trong bài TĐN từ thấp đến cao Đ-R-M-S-
L. 
 Giáo viên đánh đàn chuỗi âm trên cho học sinh luyện đọc từ thấp đến cao 
và ngược lại từ 3 – 4 lần, hướng dẫn thêm cho học sinh cáchđọc TĐN
 Bước 6: Cho học sinh tự đọc bài TĐN trên theo sự hiểu biết của mình, tự 
thể hiện khả năng của mình trước lớp. 
 7 Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc ở lớp 4-5 Giáo viên: Thạch Phi 
Rune
ghi chép đơn giản và dễ thực hiện. Tuy nhiên, đơn giản không có nghĩa là không 
quan trọng, ngược lại tập 
ghi chép nhạc là sự đúc kết giữa 2 phân môn tập hát và tập đọc nhạc để khắc sâu 
kiến thức. Do đó đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên 
khuông nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải nhớ được tên 
các nốt nhạc là gì, nằm ở vị trí nào, cách viết các hình nốt ra sao, các hình nốt đó 
có ý nghĩa gì và phải thể hiện thế nào. Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi 
nhớ các ký hiệu khác về âm nhạc. Các kiến thức đó hổ trợ cho việc tập đọc nhạc 
hoặc thực hiện các bài hát theo yêu cầu của tác giả như: dấu luyến, dấu chấm 
dôi, dấu quay lại, dấu hồi đoạn, dấu lặng đen, lặng đơn, ngắt câu
 Việc ghi chép nhạc là công việc đòi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện 
một cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện 
ngay tại lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng dẫn các em 
cách thực hiện việc ghi chép, nhận ra cách trình bày thế nào cho đúng, cho đẹp 
còn việc ghi chép lại bài nên cho các em thực hiện ở nhà.
 V. Kết quả thực hiện
 * Trước khi áp dụng
 Kết quả đánh giá ở năm học 2012-2013:
 Tổng số học sinh khối 4:
 Tổng số HS Hoàn thành tốt (A+) Hoàn thành (A) Chưa hoàn thành (B)
 SL % SL % SL %
 62
 10 16.1 50 80.7 2 3.2
 Tổng số học sinh khối 5:
 Tổng số HS Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành
 SL % SL % SL %
 58
 12 20.7 45 77.6 1 1.7
* Sau khi áp dụng
Kết quả Học kì I năm học 2013-2014:
 9 Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc ở lớp 4-5 Giáo viên: Thạch Phi 
Rune
 - Chuẩn bị đồ dùng dạy học cụ thể cho từng bài.
 Qua nghiên cứu, áp dụng đề tài Một số biện pháp dạy tập đọc nhạc cho 
học sinh lớp 4- 5 Trường Tiểu học Hiệp Hòa B. Tôi nhận thấy khả năng nhận 
thức, tập đọc nhạc, ham thích học môn âm nhạc của học sinh rất tốt. Trong quá 
trình thực hiện đề tài khó tránh khỏi sai sót, rất mong được sự giúp đỡ và góp ý 
chân thành từ phía các cấp lãnh đạo.
 Hiệp Hòa, ngày 3 tháng 3 năm 
2014
 Người viết
 Thạch Phi Rune
 11